Hirap Mabuntis: Ano Dapat Gawin ng Babae at Lalaki. By Doc Liza Ong
00:56.2
Ito naman yung mga ihahanda mo.
00:58.2
Bago ka pumunta doon, gumawa ka na ng listahan yung 6 na huling menses or regla mo.
01:07.2
Nakalaga yun sa isang kalendaryo, gano'ng katagal, tsaka ano yung temperature na nakuha mo.
01:14.2
Dalahin mo na rin listahan ng gamot na iniinom mo at gamot na iniinom ni mister, babae at lalaki.
01:21.2
Kasi titignan ng doktor, baka naman meron mga gamot na
01:26.2
siyang dahilan bakit hindi nabubuntis.
01:29.2
So ikwento mo rin yung mga sintomas na nararamdaman ng babae at ng lalaki, huwag mahihiya.
01:35.2
Halimbawa, makirot.
01:37.2
Baka may mga bagay na pwedeng baguhin ang inyong OBGYN.
01:43.2
So kailangan ikwento nyo lahat.
01:47.2
Kasi meron siyang makikita na paraan na maling ginagawa.
01:55.2
So yung inyong listahan, importante yan.
01:58.2
Kasi diyan magbabase yung ating OBGYN.
02:03.2
Lalo na yung menses.
02:04.2
Kailangan dala nyo na yun para hindi na kayo pabalik-balik.
02:08.2
So pag nag-asawa kayo, gawa na kayo ng kalendaryo.
02:12.2
At syempre, dahil nasa doktor na kayo,
02:15.2
magre-request ang inyong doktor ng mga basic man lang na test sa babae at sa lalaki.
02:23.2
Pag sa babae, ang mga basic test na hihingin ay yung semen analysis.
02:29.2
Tapos pag sa babae naman, yung mga hysterosalpingography.
02:34.2
Parang x-ray yun.
02:36.2
X-ray dun sa inyong reproductive system.
02:40.2
Vaginal ultrasound.
02:42.2
Hindi naman masakit yun.
02:47.2
Kailangan lahat yan.
02:51.2
Mga test kung nagkaroon ng impeksyon.
02:53.2
Tapos test ng inyong hormones.
03:02.2
Tsaka yung ovarian reserve testing.
03:04.2
Kung gaano karaming itlog dun sa inyong ovaryo.
03:08.2
So base dun sa magiging resulta ng mga test sa inyo,
03:13.2
eh bibigyan kayo ng maaaring gamot,
03:18.2
at saka lifestyle changes.
03:21.2
So kailangan din sabihan kayo ng tamang timbang,
03:24.2
konti lang exercise,
03:26.2
at kung talagang matagal nang nagsusubok,
03:29.2
eh baka i-refer na kayo sa isang fertility clinic.
03:33.2
Ang kailangan nyo rin itanong dun sa inyong doktor, eh
03:37.2
magkano ba ang magagastos?
03:40.2
Ano yung mangyayari?
03:42.2
Yung ine-expect ninyo?
03:43.2
Ganong kahaba ang gamutan?
03:45.2
So isipin, itanong lahat yun sa inyong mga OBGYN.
03:50.2
Hindi lang po isa ang kailangan ninyong doktor
03:54.2
pag talagang hindi magkaanak,
03:56.2
or yung may tiyatawag na infertility.
03:58.2
Pag sa babae, kailangan nyo ng OBGYN.
04:01.2
Pag sa lalaki, kailangan natin ng isang urologist
04:04.2
or doktor ng mga lalaki.
04:07.2
At yung mga iba pang klaseng doktor,
04:10.2
katulad ng reproductive endocrinologist,
04:13.2
siyang mag-aayos ng hormones ng babae at lalaki.
04:17.2
Meron din andrologist,
04:19.2
para naman doon sa lalaki,
04:21.2
sa fertility ng lalaki.
04:23.2
Meron din mga reproductive surgeons,
04:26.2
reproductive immunologist,
04:28.2
kapag merong mga autoimmune na nakitang sakit,
04:32.2
lalo na doon sa babae.
04:34.2
So ang mga check-up para doon sa ating mga lalaki,
04:39.2
titignan yung sperm count nung ating boys.
04:45.2
So kailangan tignan yung sperm count ng ating boys.
04:48.2
Yun yung kailangan-kailangan.
04:50.2
Tapos titignan din production ng sperm,
04:52.2
sperm count, dami, shape ng sperm,
04:56.2
yung movement o galaw para makaakyat doon sa egg cell.
05:01.2
At titignan din kung may kondisyon yung kalalakihan na dahilan
05:05.2
bakit hindi maganda yung klase ng sperm.
05:09.2
Halimbawa, meron niya tawag na bumabalik or retrograde,
05:14.2
papaakyat yung labas ng sperm.
05:16.2
O kaya naman varicocele.
05:19.2
Parang may varicose.
05:21.2
Yung itlog hindi bumaba.
05:23.2
Yung tiyatawag na undescended.
05:25.2
O baka yung mga hormones mismo ay mababa.
05:29.2
Ang check-up naman doon sa kababaihan eh,
05:33.2
kailangan makita yung ovulation o panging-itlog.
05:37.2
Kung marami pa bang itlog na natitira.
05:40.2
O kaya tama ba yung fertilization pag nag-meet yung sperm tsaka yung itlog.
05:45.2
Tsaka nakaka-implant ba?
05:47.2
Kasi merong mga kondisyon na nagkokos.
05:52.2
Bakit hindi maka-implant yung ating mga egg and sperm na nag-meet?
05:59.2
Baka naman may PCOS.
06:01.2
O kaya naman yung tiyatawag na polycystic ovary syndrome.
06:05.2
Baka may impeksyon.
06:06.2
Dating nagkaroon ng PID.
06:08.2
May endometriosis.
06:12.2
At based doon sa...
06:15.2
check-up eh magbibigay ng vitamins yung inyong OBGYN.
06:21.2
Halimbawa, bibigyan kayo ng folate,
06:28.2
Ngayon, paano nyo maitataas yung tsansa ng pagbubuntis?
06:34.2
Sasabihan kayo, tuturuan kayo.
06:39.2
So mga 5 days before ng ovulation nyo.
06:42.2
At during ovulation.
06:44.2
Para mauna na yung sperm doon sa tubo.
06:46.2
So kasi yung ating sperm pwedeng mag-survive ng limang araw.
06:52.2
Meron tayong mga tinatawag na ovulation predictor kit.
06:55.2
Nabibili na yan ngayon.
06:57.2
Para tamang timing yung paglabas ng egg cell.
07:01.2
At meron din mga follicular monitoring.
07:03.2
So through ultrasound naman yan.
07:05.2
Pupunta kayo sa inyong OBGYN.
07:06.2
At tapos sabi niya, oh uwi na, lalabas na yung inyong itlog.
07:11.2
So maraming mga pwedeng gawin.
07:12.2
Kaya kailangan ng guidance ng ating OBGYN.
07:16.2
So ito nga yung mga sabi.
07:19.2
Itigil na yung mga birth control pills.
07:22.2
5 days and during ovulation.
07:25.2
So more yung baby making nyo.
07:28.2
Tapos meron nga mga ovulation predictor kit.
07:31.2
Ang problem lang, paano kung napapagod na kayo.
07:36.2
O nalulungkot kayo kasi ang dami ng trials.
07:39.2
Pero hindi pa rin makabuo.
07:40.2
So very stressful.
07:41.2
So very stressful ito.
07:43.2
Mahal, nakakapagod sa katawan.
07:45.2
Tapos nagdudulot din ng kaba, lungkot.
07:49.2
Kasi parang nararamdaman nung nanay na hindi siya magkaanak.
07:53.2
Eh parang tulad ng ibang sakit.
07:56.2
So meron ho tayong mga pwedeng gawin kung kayo yung mother na yun.
08:01.2
Siyempre ayaw natin ma-anxious kayo, ma-nervous kayo,
08:04.2
or tuluyang kayong malungkot.
08:06.2
So number one, yung talik.
08:09.2
Alam ko hindi na masaya kasi parang nagiging trabaho na eh.
08:13.2
Kasi may oras, may araw.
08:15.2
So ang solusyon natin, mag-reconnect kayo sa inyong partner.
08:20.2
Doon sa mga hindi ovulation days nyo.
08:22.2
I-try nyo na mag-reconnect nang walang stress.
08:26.2
Yung parang noon.
08:27.2
Nung bagong mag-asawa kayo or nung bagong mag-boyfriend, girlfriend kayo.
08:33.2
Ang daming nagtatanong.
08:35.2
So ang hirap magpaliwanag.
08:37.2
Lahat nakakilala nyo.
08:38.2
Bakit wala pa? Ganyan-ganyan.
08:40.2
So ang solusyon natin, sabihin natin,
08:42.2
pag mayroong mga baby showers, children's party,
08:45.2
hindi na muna ako a-attend.
08:47.2
Kasi meron akong ibang gagawin.
08:49.2
So alagaan mo muna yung sarili mo.
08:53.2
Mahalang fertility treatment.
08:55.2
Kaya pag-usapan nyong mag-asawa,
08:58.2
hanggang magkano yung budget ninyo.
09:00.2
Tsaka hanggang saan.
09:03.2
Kaya kailangan nyo itanong sa inyong OBGYN.
09:06.2
Kailangan may financial planning.
09:08.2
Hanggang magkano ang gagastusin.
09:10.2
Tapos number four.
09:12.2
I-prepare nyo yung sarili nyo.
09:14.2
Mentally, emotionally.
09:16.2
Kailangan malakas kayo.
09:18.2
Ipapaliwanag sa doktor ninyo.
09:20.2
Alam ko ang shoes o laging kayong malungkot.
09:24.2
So makakatulong ang mga psychologist.
09:27.2
Maganda mag-consulting tayo sa ating psychologist.
09:31.2
Tapos patuloy ang komunikasyon sa inyong partner.
09:35.2
Kailangan din ang mga relaxation.
09:37.2
Relaxation techniques.
09:39.2
Konting exercise, music, meditation.
09:43.2
Basta may breaks kayo.
09:45.2
Huwag pagurin masyado yung inyong katawan.
09:51.2
Focus pa din sa inyong partner.
09:53.2
Magsaya pa din kayo.
09:55.2
Pag non-fertile days.
09:57.2
At tsaka number ten.
09:58.2
Pasensya na po dun sa mga kakilala ng mga hindi magkaanak.
10:03.2
Huwag na nating sasabihin na,
10:05.2
lalo na kung hindi naman kayo tinatanong.
10:08.2
Dadating din yan.
10:10.2
Kung wala tayong masabi,
10:11.2
bibigyan ko kayo ng mga pwedeng sabihin.
10:14.2
Everything happens for a reason.
10:17.2
Dadating din yan.
10:18.2
Actually hindi po nakakatulong yun.
10:21.2
Mas lalong sumasakit yung kalooban nila.
10:24.2
So kung hindi nyo alam ang sasabihin ninyo,
10:27.2
ito na lang po ang sabihin ninyo.
10:29.2
Gusto mo ba pag-usapan na lang natin?
10:33.2
Yung kalagayan mo.
10:36.2
O kaya sabihin mo,
10:38.2
lagi lang ako nandito.
10:39.2
Pag gusto mo magkwento.
10:42.2
oh sorry sa pangyayari.
10:44.2
Gusto mo ba dalawin kita?
10:47.2
So makinig lang tayo.
10:49.2
Kailangan nakikinig tayo.
10:51.2
Kung hindi naman tayo tinatanong,
10:53.2
huwag na tayong mag-comment.
10:55.2
So sa ating mga nanay at tatay,
10:59.2
Sana magbunga na ng suplik.
11:02.2
Ang inyong pagsasama.
