01:10.9
Ano po ba itong Sabina or Eskoda Shul na ito? At bakit po siya importante in particular sa Pilipinas?
01:16.1
At kanina po ba talaga ito? Ito po yung pag-uusapan natin.
01:18.7
And as I announced on social media, makakausap po natin ngayong gabi sa former Supreme Court Senior Associate Justice Antonio Carpio.
01:27.3
Magandang gabi, sir.
01:31.0
Magandang gabi po. Can you hear me, sir?
01:33.8
Yeah. Magandang gabi, Christian. Magandang gabi sa mga viewers natin.
01:38.3
Okay. Magandang gabi, sir. Thank you for joining us.
01:40.4
Una-una, pag-uusapan po natin ito para mas maintindihan ng lahat.
01:44.1
Ano po ba itong Sabina or Eskoda Shul? And kanina po ba ito? Sa Pilipinas o sa China?
01:51.8
Yung Sabina Shul or Eskoda Shul ay isang underwater feature.
01:58.5
Underwater feature.
02:01.4
Pag-high tide o low tide, still submerged, no?
02:05.4
That's about 80 kilometers, 80 nautical miles rather from Palawan and about 100 nautical miles to Reed Bank.
02:17.3
Ito yung one of the two shoals or reefs na malapit sa Reed Bank.
02:27.5
Kaya ito yung tina-target ng China. Sabina Shul or Eskoda Shul at saka yung Rosal Reef or tinatawag nila Iroquois Reef.
02:41.0
So, because malapit ito sa Reed Bank, pag nagtayo ka ng outpost dito, you create an artificial island, pwede mo bantayan yung Reed Bank.
02:53.4
Kasi wala nang halos mas malapit pa dito.
02:57.5
Actually, yung Rosal Reef, mas malapit yun sa Reed Bank, about 50, 55 nautical miles, no?
03:04.8
Ito, 100 nautical miles.
03:07.1
Pero wala nang ibang mas malapit pa na pwede pagtayuan ng isla.
03:11.9
Ito yung dalawa na ang most ideal.
03:17.1
So, pag tinayuan ito ng isla ng China, pwede tayong iharas from here.
03:27.5
Try to get the gas sa Reed Bank.
03:31.3
Okay. Pero as you speak, sino ba yung merong control dito sa Sabina Shul?
03:36.4
It's clearly within our exclusive economic zone po, ano?
03:39.6
Pero, ano yung may control dyan niya?
03:43.1
Right now, we can go there. Ando yung ating post guard. Hindi naman sila tinataboy.
03:53.0
So, in effect, we control this right now.
03:57.5
Although, pag wala yung post guard natin, dumadating yung mga Chinese Maritime Militia Vessels,
04:05.3
tinatamba ka nilang ng mga coral debris, no? Para lumaki yung magkakaroon ng isla doon.
04:14.5
Okay. So, ang purpose nila is to turn this into an artificial island. Okay? Tama pa, no?
04:22.0
If that happens, ano yung implication po? Legally?
04:27.5
Well, first of all, pag tinayo nila ng artificial island, that's against UNCLOS.
04:34.7
Kasi under UNCLOS, because that is our exclusive economic zone natin yan, tayo lang pwede magtayo ng artificial island dyan.
04:44.1
Tayo lang pwede magtayo ng struktura dyan.
04:46.7
So, that's a violation by China kung tatayo sila ng artificial island dyan.
04:52.5
Second, problema, gagawin nila yung outpost to monitor.
04:57.5
Ito yung ginagawa natin sa Reed Bank. Baka dyan, from there, gagawin ng station yan ng mga coast guard nila
05:05.5
para pag andun tayo sa Reed Bank, itataboy tayo. Malapit lang yan sa Reed Bank.
05:12.2
Okay. So, so far, ano po ba yung ano? Gano ba ka-alarming yung findings po ng Philippine Coast Guard?
05:18.4
I think they presented this over the weekend, no? Ano po ba yung medyo nakakabahala dito sa findings ng Philippine Coast Guard?
05:26.3
Well, it shows that may important...
05:27.5
Intention yung China to create an artificial island dyan sa Sabina Shoal, Skoda Shoal, no?
05:35.2
So, dapat bantayan natin yan na hindi nila may tayo yung artificial island na gusto nila.
05:43.1
Kasi pag natayoan yan, magkakaproblema tayo. Malapit sila sa Reed Bank. Pwede tayo i-harass sa Reed Bank.
05:54.0
Kasi talaga hawak na naman, diba? Militarized na naman ang China.
05:57.5
Ang Mischief Reef, no? Pero do you think dito, there's also such a plan to basically install military installations po?
06:04.6
Yes. Kasi ganyan ang ginawa nila sa Mischief Reef. Sabi nila, fisherman shelter lang daw ang itatayo nila.
06:12.1
Ngayon, air and naval base. The largest air and naval base ng China sa South China Sea, no?
06:17.7
So, ganyan din ang gagawin nila sa Skoda Shoal, Sabina Reef, Sabina Shoal.
06:26.7
Legally, ano po yung mga pwede natin gawin? Kasi in terms of ito dito, yung reality is on the ground, diba?
06:33.8
I think yung Coast Guard nagpadala ng largest vessel nila dyan. But of course, you have to be consistent.
06:39.3
Pero legally, ano po yung options for the Philippines to stop this, this another great attack by China?
06:45.9
Well, three things, no? We have to, kasi we have the right there, exclusive right to put up the artificial island.
06:54.7
So, ipadala natin yung Coast Guard.
06:56.7
Bantayan natin. Bantayan natin 24 hours a day para hindi nila maitayo yung plano nila, yung artificial island.
07:04.3
Second, pwede tayo, we can bring the case sa, ano, on-close tribunal na sinira nila yung coral reef, no?
07:14.7
So, we will ask for damages. Pumingi tayo ng mga danyos kasi sinira nila yan.
07:20.2
E, napaka-importante yung mga coral reef for the fishery.
07:25.2
Kasi that's the breeding ground of fish in the sea, no?
07:30.7
And then third, we should have joint patrols with our allies, with the U.S. in that area, para makita ng China na may, ang dami nating mga allied countries, no?
07:43.9
So, yung tatlong ngayon, yan ang i-recommend ko.
07:48.3
I think, diba nung huli po natin pag-uusap, Justice, meron din kayo mga recommendations or legal recommendations when it comes to the destruction?
07:55.2
Ng environment, no? Marine environment, okay?
07:59.5
Pag ganyan ba pa, nag-file ba tayo ng kaso? Hiwa-hiwala yan in the same court?
08:04.2
Or it has to be in the...
08:05.8
Pwede naman natin isama lahat, eh. Into one case, no?
08:10.6
We can include everything, including yung sa Scarborough Shoal, isama na natin.
08:15.4
Pumingi tayo ng damages, no?
08:18.5
How soon should the Philippine government file this?
08:22.6
Well, we have to file the...
08:25.2
As soon as possible.
08:26.2
Kaya lang, yung DOJ, the DOJ is preparing, no?
08:34.5
The statement of claim.
08:37.5
Eh, kailangan kasi dyan may scientific basis ka.
08:40.2
Magkakaroon ka dapat ng marine research assessment kung sino yung sumira ng coral reef, kung kailan, gano'ng kalaki.
08:51.9
So, kailangan magkakaroon ng...
08:55.2
ng assessment ng mga impartial third-party consultants, no?
09:05.3
Ito po pala, Justice, no? Kasi ito clear encroachment na naman sa ating Exclusive Economy Zone.
09:12.4
What if China succeeds in building an artificial island dito po sa Sabina Shoal?
09:19.1
Tapos, di ba, meron din silang binabalak din sa Ayungin Shoal.
09:25.2
Parang nai-panalo natin yan, eh.
09:26.6
Parang, in reality, pwede pa ba sila ma-itaboy dyan kung nagtayo na sila ng structure sa ating sarili Exclusive Economic Zone po?
09:35.8
Well, kaya nga dapat unahan natin, bantayan natin.
09:40.7
We have to be present there 24 hours a day para hindi...
09:44.5
They don't have the chance to put up the structure, no?
09:47.5
Wala... Kasi madaming gagawin yan, eh.
09:50.4
Magdadala ka ng mga sand.
09:57.2
Para nagtatayo ka ng isang isla.
10:00.6
Ganyan, ganyan kahirap din, eh.
10:02.9
Sa ilalim ng... in the seabed, yung foundation yan, malawak, no?
10:09.1
Para hindi... hindi... hindi... hindi ma-dispersed ng mga alon.
10:16.8
Kailangan, parang pyramid yan ginagawa mo, eh.
10:19.9
So, dapat unahan natin.
10:22.4
We have to be vigilant.
10:23.7
Nandun tayo 24 hours a day, no?
10:28.8
Pero legally, tayo po, bilang pasok po ito sa ating Exclusive Economic Zone,
10:33.7
ito, madalas po natin pag-usapan ito, ano, para lang ma-refresh yung memory natin, mga viewers.
10:38.7
Alam mo yung mga pwede natin gawin dito sa Sabina Show?
10:42.1
Under international law.
10:43.8
Legally, we can file a case for damage to the marine environment.
10:51.9
In terms of exploiting it.
10:53.7
Kumbaga, kung China bawal dyan, tayo mo, pwede ba natin siyang gawa ng artificial island din?
11:00.5
Well, tayo, we have the sole exclusive right to put up an artificial island in our EEZ.
11:08.0
Pwede natin unahan, kaya lang magasto yan, no?
11:11.7
Pero pwede tayo magtayo ng, ano, simple na struktura dyan.
11:19.8
Parang nagtayo ka ng, ano, ng...
11:25.9
Pero may, ano, a little bit expensive din yan, no?
11:31.2
Apos, Chasis, puntahan po natin yung bigger implication nito, no?
11:34.6
Alam ko, madalas kayong mag-discuss nito.
11:37.9
Pero maganda rin ulit-ulit, ano.
11:39.4
Yung implication itong ginagawa ng China sa ating, po, energy security or energy sources.
11:46.4
Diba yung malampaya, of course, medyo paubos na rin po yan.
11:49.6
How important is it for us to exploit?
11:52.5
Explore and exploit our resources at EEZ,
11:55.9
pos vis-a-vis this particular action by China?
12:00.1
Yung ano, yung malampaya has been supplying us with gas for the last 20 plus years, no?
12:08.3
Tsaka, malampaya supplies three of our largest gas-fired plants sa Luzon.
12:15.8
Because mahina na yung flow, nauubos na yung gas,
12:19.9
so yung pressure ng gas, sa...
12:22.5
sa pipe, bumaba na,
12:25.4
malampaya can supply only two of our largest gas-fired plants.
12:29.9
Yung isa, nag-i-import na ng liquefied natural gas.
12:34.1
By the end of this year, ang expectation is,
12:37.3
isang, isang ano na lang, gas-fired plant na lang pwede yung isupply ng malampaya,
12:42.5
and after one year, baka wala na, no?
12:45.2
By 2027, baka wala na.
12:47.3
So, we are pressed to develop a replacement, no?
12:52.5
Ang replacement dyan, ever since, has always been Reed Bank.
12:58.0
At yan talagang pinapunturya natin, na yun ang papalit ng malampaya.
13:05.4
Magpapalit sa malampaya.
13:06.8
So, kaya lang, during the time of President Duterte, ayaw niya,
13:12.0
hindi niya pinayagan yung Forum Energy to go to Reed Bank
13:16.5
kasi sabi niya, magkakagera daw,
13:19.3
and magkaroon ng masaker, mamasaker,
13:22.5
yung pulisa, yung PNP, sinasabi niya pulis, eh,
13:26.9
pulisa at saka Navy natin, no?
13:29.9
So, walang nangyari.
13:31.6
It takes four years to develop malampaya.
13:35.2
Hindi lang biglaan yan, kasi matagal yan.
13:38.7
Pag maglagay ka ng platform,
13:40.7
tsaka lalagay ka pa ng pipeline from Reed Bank to malampaya,
13:45.7
that's about 100 kilometers, no?
13:48.5
So, talagang ano, it will take at least four years.
13:52.5
To develop Reed Bank, so, magkakaroon talaga ng gap
13:56.8
kasi nauubos na yun.
13:59.2
By 2027, mauubos na yung malampaya.
14:04.1
So, we are really going to import LNG
14:06.9
at napakamahal yung LNG
14:08.9
kasi yung Europe, hindi na bumibili ng natural gas sa Russia
14:14.9
because of the war, Ukraine war.
14:16.9
They're buying from the rest of the world.
14:18.7
So, may, ano, tumaas yung presyo ng LNG, no?
14:22.5
So, it's bad timing for us kasi late na tayo.
14:27.9
Dapat during the time of Duterte, inumpisa na natin yung Reed Bank.
14:35.1
Ngayon, we're already late, but we have to do it.
14:38.8
Otherwise, talagang tataas yung power rates natin,
14:44.8
tataas yung inflation, tataas ang unemployment,
14:49.6
ahalis yung mga foreign companies na nagmamanufacture dito
14:55.2
kasi mahal na yung power.
14:58.2
They cannot compete with their rivals in Vietnam or China.
15:03.4
So, ang laki ng implication, no?
15:05.7
Talagang it will devastate our economy.
15:08.6
So, dapat tutukan natin ito kasi talagang maghihirap tayo
15:15.1
kung we cannot get the gas in Reed Bank.
15:18.3
So, may it take...
15:19.6
It takes four years to develop something like Malampaya, po, no?
15:23.0
Kung 2027 yung nakikita natin parang deadline dito sa expiration sa Malampaya,
15:30.9
eh, ano na po ngayon, di ba? 2025 na?
15:33.9
Assuming magsimula tayo ngayon, di ba?
15:36.8
Ah, sorry, 2024. Okay.
15:38.2
Nagmamadali po ako sa election, sorry.
15:40.8
Ibig sabihin, magkakaroon talaga tayo ng period
15:43.9
kung saan talagang kakailangan po natin bumili.
15:47.2
And in that case, tataas talaga yung presyo ng...
15:49.6
Mas tataas pa yung presyo ng kuryente.
15:51.9
Yan po yung nakikita natin yung prospect, tama po ba?
15:54.4
Oh, that's correct.
15:57.7
pag wala siyang mapakita na dine-develop natin yung Reed Bank,
16:03.6
talagang, ano, kawawa siya in that election.
16:07.1
He cannot anoint his successor, no?
16:09.7
Talagang kasabing ng tao,
16:11.5
anong ginawa mo? Bakit yung Malaysia,
16:13.9
they were able to develop
16:19.6
nila-prinila yung Natuna,
16:21.6
kahit na pinagbawalan ng China.
16:23.6
Sabi ng China, there will be war.
16:25.6
Pero tinuloy nila. At saka,
16:27.6
they were able to drill and...
16:29.6
to survey and drill. Successful sila eh.
16:35.6
kasi we are in a better position.
16:37.6
May arbitral award tayo.
16:39.6
At saka, may mutual defense treaty tayo sa US.
16:43.6
very willing to have joint patrols with us, no?
16:47.6
So, yun yung nakikita nyo
16:49.6
isang solusyon dito. Kasi yung huling
16:51.6
administrasyon, takot eh. Masyadong
16:53.6
sumipsip sa China. So, we can
16:55.6
proceed to developing this area.
17:01.6
Pero ang magbabantay, kumbaga, yung ating
17:03.6
kumbaga, ang deterrent sa China,
17:05.6
ating MDP, tsaka yung joint patrol.
17:07.6
Ito po yung parang practical response
17:11.6
Kasi yan yung formula.
17:13.6
Yun ng formula, that's
17:15.6
why it's successful yung Malaysia, tsaka
17:17.6
Indonesia in getting their gas, no?
17:19.6
So, pinadala nila yung
17:21.6
survey and drill ship nila,
17:23.6
accompanied by their navy, tapos
17:27.6
US aircraft carrier, Australian
17:29.6
warships, nag patrol-patrol,
17:31.6
nag naval drills, wala magawa
17:33.6
yung Chinese coast guard.
17:35.6
So, that's all throughout the
17:39.6
During the time na
17:41.6
nag survey and drill eh,
17:43.6
hindi naman matagal yan eh.
17:45.6
Okay. Okay. Okay. Okay.
17:47.6
So, ibig sabihin there are options left for us.
17:49.6
Pero yung legal framework pala ng
17:51.6
joint exploration, because under
17:53.6
the previous administration, diba,
17:55.6
they tried hard to
17:57.6
explore all avenues
17:59.6
within the bounds of the constitution,
18:01.6
and yung mismong foreign secretary natin,
18:03.6
si Teddy Buloxine, yung sabi,
18:05.6
if I'm not mistaken, ang metaphor na
18:07.6
ginamit niya para tayo tumalun sa bangin.
18:09.6
Pag tinuloy natin yung model,
18:11.6
diba, na gusto ng China.
18:13.6
Can you talk about that po?
18:15.6
What particular legal framework should be
18:17.6
applicable in this case?
18:19.6
Yeah. Yung ano, 2018,
18:23.6
MOU, Memorandum of Understanding
18:27.6
we will jointly develop
18:31.6
the gas in rig bank, at saka
18:33.6
elsewhere in our EEZ,
18:39.6
system ng Pilipinas.
18:43.6
contract natin, nakalagay doon,
18:45.6
whereas the oil and gas belong to
18:47.6
the Philippines. Whereas,
18:49.6
this contract will be governed
18:51.6
by Philippine law. So,
18:53.6
kaya pumayag tayo.
18:55.6
Yan ang sinusunod natin
18:57.6
sa ligang batas at saka yung
18:59.6
arbitral award. Pumayag ang China.
19:05.6
very, ano, watershed
19:09.6
this is the solution.
19:11.6
Kasi sabi ng, ano,
19:15.6
at saka Malaysian, eh papayag
19:17.6
rin kami kung ganyan. Kasi
19:19.6
that's a situation where
19:21.6
China has agreed na
19:23.6
we own the oil and gas,
19:25.6
pero they will be our contractor.
19:27.6
And they will get 40%
19:29.6
of the profit, we get 60.
19:31.6
That is 60-40 arrangements
19:33.6
sa Constitution. So,
19:37.6
Vietnam-Malaysia, China
19:39.6
will get 40% of all
19:41.6
all the oil and gas
19:43.6
in the South China Sea
19:47.6
So, it looked like it was
19:51.6
solution to the South China
19:55.6
So, happy rin yung
19:57.6
mga Vietnamese and Malaysians
19:59.6
na nagkaroon ng agreement
20:01.6
na ganyan. Kaya lang, at the last minute,
20:03.6
sabi ng China, teka-teka,
20:05.6
taggali natin yung
20:07.6
provision na the oil and gas
20:09.6
belong to the Philippines. Tanggalin natin
20:11.6
yung provision na Philippine law will
20:13.6
govern the contract. Eh, wala na.
20:17.6
sa ligang batas yan
20:19.6
at saka that will reverse
20:21.6
the arbitral award. Sabi nga
20:27.6
nasa bangil na siya. Pag isa pang
20:29.6
one more step, mauhulog na siya
20:33.6
unconstitutionalism.
20:39.6
kasi I thought that that was a
20:41.6
really the solution eh. Kasi there
20:43.6
is no country, Vietnam,
20:45.6
Malaysia, Philippines,
20:47.6
Brunei, that will give up their
20:49.6
EEZ. They will never give up
20:55.6
hatiin na lang yung profit
21:01.6
they are not getting it for
21:03.6
free. They will work, they will
21:05.6
provide the service and the capital
21:09.6
They will only displace the
21:11.6
foreign companies, Shell,
21:13.6
Exxon, mawawala yun.
21:21.6
ng Vietnam, Philippines, Malaysia,
21:23.6
mawawala. Ang sinok
21:25.6
ang papalit, yung China National Ocean
21:27.6
Company. Pero that is the price of
21:29.6
peace and stability. Sabi ko
21:31.6
okay na yan. Pero
21:33.6
at the last minute, China became greedy.
21:37.6
tanggalin ninyo yan. Eh, wala namang
21:39.6
papayag yan. So, that's why
21:41.6
we are where we are now.
21:43.6
Although technically,
21:45.6
dahil mukhang back to zero po tayo dito,
21:47.6
it doesn't have to be China sinok.
21:49.6
We can go back to other
21:51.6
options when it comes to developing this.
21:59.6
Marcos Jr. took office,
22:01.6
the Chinese sabi nila,
22:03.6
let's talk again. Eh, wala
22:05.6
namang ano. Umupo tayo sa kanila.
22:07.6
Pero ganyan pa rin eh. So, wala.
22:09.6
It's against our Constitution.
22:11.6
No government, no administration
22:13.6
can agree with the Chinese.
22:17.6
MOU na yun, yun na.
22:19.6
That's really the ideal
22:25.6
Okay. At tapos sir, pero
22:27.6
ano rin, parang reminder lang sa
22:29.6
current generation at sa future. Kasi
22:31.6
yung pinag-uusapan natin dito, meron siya
22:33.6
long-term impact. It's basically
22:35.6
make or break for, not just for the current
22:37.6
generation, but for the next.
22:39.6
So, what if we fail to develop our
22:43.6
exclusive economic
22:49.6
Ano yung mga pwede mangyari? Parang medyo
22:51.6
yung totoo po ano.
22:53.6
Kasi baka ibang hindi na-re-realize
22:55.6
kaano kayo importante itong issue. Akala nila
22:57.6
medyo pa pinag-aawayin yung Sabina
22:59.6
Scholl na yan. Ito pa,
23:01.6
in the context of energy security.
23:07.6
if we cannot get the gas and
23:09.6
re-back, we import LNG.
23:11.6
Napakamahal. At least yung
23:13.6
power rates natin, power energy,
23:15.6
Meralko, will go up by 50%.
23:17.6
It will be crushing.
23:21.6
manufacturers dito, lalo na
23:23.6
yung mga foreigners,
23:25.6
if tataas yung power rates,
23:27.6
they cannot compete with their
23:29.6
competitors in China.
23:31.6
Yung mga competitors nila
23:33.6
na-locate sa China, sa Vietnam,
23:35.6
they cannot compete
23:37.6
so aalis sila. Lilipat sila
23:39.6
to Vietnam and China.
23:43.6
we have to suffer
23:49.6
gasoline, and everything.
23:57.6
it's because if we cannot
23:59.6
get the gas while
24:01.6
Malaysia and Indonesia can get
24:03.6
the gas, something's wrong with us.
24:05.6
I mean, bakit hindi na natin
24:07.6
makuha yan? And we are in a better
24:17.6
really incompetent kung hindi natin
24:23.6
there's no other way of putting it.
24:25.6
Napaka-prankan ni Justice Carpio.
24:27.6
Maraming maraming salamat din sa
24:29.6
prankang pag nasabi niya.
24:31.6
Sir, before we end, pasensya na po.
24:33.6
Mayroong mga makulit. Okay?
24:35.6
Natanongin ko lang po,
24:37.6
pagpasensyahan niya na ako.
24:41.6
open ba tumakbo sa politics
24:43.6
si Justice Carpio, especially President?
24:45.6
Iba pinapatakbo rin kay senador.
24:47.6
Okay na po sagot niya.
24:53.6
75 na ako ngayon.
24:57.6
4 years from now,
25:01.6
Right now, I'm old already.
25:05.6
yung mga mas bata pa.
25:11.6
focus on the West Philippine Sea issue
25:13.6
kasi I think this is where
25:15.6
I can contribute most to our country.
25:21.6
Maraming maraming salamat po for joining us.
25:23.6
At least, yung sagot niya hindi
25:25.6
pang politiko. Iba kasi, diba?
25:27.6
Pag kinanong dyan, sabihin na natin.
25:29.6
Pag pinilit, pag gusto ng tao.
25:31.6
Halata naman natin kung sino yung talaga
25:33.6
ambisyoso tsaka sino hindi.
25:35.6
Thank you very much for that very
25:37.6
honest response, Justice Carpio.
25:39.6
Always a pleasure speaking with you.
25:41.6
Maraming salamat,
25:43.6
Christian. Maraming salamat sa mga viewers
25:45.6
natin. Good evening
25:47.6
to everyone. Good evening po,
25:49.6
sir. Yan po si former
25:51.6
Supreme Court Senior Associate
25:53.6
Justice Tony Carpio.
25:57.6
Maka-honest yung sagot mo.
25:59.6
Maramdaman niyo naman kung nagpapayami lang eh.
26:01.6
Sa pagkakaalam kung wala siyang balang
26:03.6
pumasok sa politika.
26:05.6
Although, siyempre,
26:07.6
pag ina-narrace niya naman eh,
26:09.6
yung mga ibang politiko natin
26:11.6
na nakaupo, parang walang kaalam-alam
26:13.6
sa ginagawa nila. Parang
26:15.6
hindi ko sinasabing bobo ah.
26:17.6
Sinasabi ko lang, parang hindi sila
26:19.6
akma doon sa posisyon na tinakbuhan nila.
26:23.6
Binibenta pa yung interest ng Pilipinas
26:25.6
in favor of the interest of China.
26:27.6
Ano ba tawag doon?
26:29.6
Insurance candidates ba tawag doon?
26:33.6
Siyempre, maramdaman eh. Meron tayong mga ganyang
26:35.6
kasing lead at yung ganyang kalidad.
26:37.6
Pero, of course, he's being
26:39.6
very, very effective now in his
26:41.6
current capacity.
26:43.6
Kasi kung napansin niyo, since nag-retire si Justice
26:45.6
Carpe from the Supreme Court. So he's been going
26:47.6
around the country,
26:49.6
makata ng mga forums, tapos
26:51.6
basically explaining our
26:53.6
arbitral victory in
26:55.6
2016, arbitral ruling.
26:57.6
Pinapalawanag sa lahat ng tao yung history,
26:59.6
debunking the lies of China.
27:03.6
he would get more platform. Kasi ang
27:05.6
problema natin dito sa Asia ng West Philippine Sea
27:07.6
ng South China Sea,
27:09.6
madali po siyang intindihan,
27:11.6
honestly, kung talagang pagsisikapan
27:15.6
Pero minsan, sa ibang mga nakakausap po,
27:17.6
parang feeling nila masyado malayo sa
27:21.6
In my previous conversation nga with Commodore J.
27:23.6
Cariel in the Philippine Coast Guard,
27:25.6
meron siyang mga nakakausap daw,
27:27.6
even members of the media
27:29.6
in other provinces. Sabi naman,
27:31.6
ano bang pakialam namin dyan sa
27:33.6
Asia ng West Philippine Sea?
27:35.6
Hindi naman kami taga Palawan, hindi naman kami
27:39.6
Pero yan ang mas kailangan natin ipaliwanag
27:41.6
sa mga tao. Ang pinag-uusapan
27:43.6
po natin dito, hindi lang po teritoryo,
27:45.6
hindi lang po exclusive economic
27:47.6
zone, pinag-uusapan po natin
27:49.6
dito yung food security natin,
27:51.6
yaman dagat na dapat po
27:53.6
na-exploit natin for our exclusive
27:55.6
benefit, hindi po nakalagay sa ating
27:57.6
Constitution. Hindi po natin magawa
27:59.6
dahil po merong swapang nakapit bahay
28:01.6
tayo, nangihimasok sa ating
28:03.6
bakuran, kinukuha yung ating resources
28:05.6
at pinagdadamot pa yung
28:07.6
sarihing ating resources
28:09.6
sa atin, na tayo may-ari po nun.
28:11.6
Ganoon po kagana pa rin ginagawa ng China.
28:13.6
That's only food security. Paano po po
28:15.6
yung energy security? Kaya kanina, di ba,
28:17.6
during our conversation with
28:19.6
Justice Carpio, pina-explain ko sa kanya,
28:21.6
pinalatay ko sa kanya ulit, although
28:23.6
madalas po niyang bagay dito sa ating
28:25.6
programa. Importansya na
28:27.6
ma-explore natin, di ba,
28:29.6
yung gas resources dyan.
28:31.6
Sa ating exclusive
28:33.6
economic zone, sa West Philippine Sea.
28:35.6
Dahil hindi po forever ay mapapakinabangan
28:37.6
natin yung malampaya.
28:39.6
And, di ba, recently
28:41.6
napansin niyo, di ba, naranasan natin
28:43.6
lahat yung matinding heat wave dito sa Pilipinas
28:45.6
and other parts of the world, no?
28:47.6
Imaginate din ang
28:49.6
init na yan, o. Paano pag dumating yung point
28:51.6
na kinulang na naman tayo ng supply, tapos
28:53.6
nagka-brownout-brownout tayo. Paalala
28:55.6
niyo ba yung mga salarin na nagbenta
28:59.6
interest dito sa China? Yung mga
29:01.6
tuwag na politiko, o sabi nga
29:03.6
iba rito, hindi naman tuwag, eh.
29:05.6
Mukha daw, ah, tao
29:07.6
dito, mga talagang sumipsikla sa
29:09.6
China, o pakawala na ng China.
29:11.6
Di ba? Talaga hindi nang ahas
29:13.6
na-explore yung ating resources dyan
29:15.6
sa West Philippine Sea. Kasi sino ba
29:17.6
na kinabang doon? Hindi po ba China?
29:19.6
Di ba? Kung iniisip niyo kasi ang dami nating
29:21.6
mga missed opportunities under the previous
29:23.6
administration. Dito kay dati
29:25.6
paulong Rodrigo Duterte.
29:27.6
And so far, no? Pag binonitor niyo po
29:29.6
yung ginagawa ng current administration of
29:31.6
Bumbo Marcos, kahit pa pa rin nakikita niyo
29:33.6
yung term na ginagamit ko po
29:35.6
lagi niya, course correction. Medyo
29:37.6
kinutuwid yung ating
29:39.6
landas na dapat na nating tinahakpa
29:41.6
noon pa lang, no? Pero syempre, pag
29:43.6
pinag-aralan niyo mabuti, matindi rin yung
29:45.6
banat dito kay President Marcos ng
29:47.6
mga trolls and agents of
29:49.6
disinformation, na country rules, yung nakaraang
29:51.6
administration, no?
29:53.6
I-monitor niyo nangyari dyan sa
29:55.6
online, sa mga social media accounts.
29:57.6
Nakikita niyo talagang grabe atake
29:59.6
dito kay Bumbo Marcos. Pero syempre, tuloy
30:01.6
kanina nasa isang forum ako eh.
30:07.6
resource persons.
30:09.6
Isa rin sa mga na
30:11.6
na-touch onto na topic
30:13.6
niya, yung issue ng disinformation.
30:17.6
actually, pag iniisip niyo yung disinformation,
30:19.6
eh huwag niyo isipin na saan to ito si
30:21.6
Bumbo Marcos dahil
30:23.6
nakinabang siya sa matinding
30:25.6
disinformation, diba?
30:27.6
They were able to flip the narrative.
30:29.6
They were able to bury the
30:31.6
Marcos narrative on social media.
30:33.6
So much so that many of our
30:37.6
tsaka yung mga dati pa eh,
30:39.6
parang nakalimutan na yung kasalanan
30:41.6
ng mga Marcos. Pero that's
30:43.6
that's another story.
30:45.6
Kasi pag pinag-uusapan natin yan, that's not
30:47.6
gloat na sasabihin natin, eh buti nga sa'yo
30:49.6
kasi, eh kayo rin kasi
30:51.6
nagpakalat ng disinformation eh.
30:53.6
Puro kalukwari kasi nollingan din yung
30:55.6
pinakalat niyo before nung nangangampay na kayo
30:57.6
sa public office. Ngayon, nabibiktima
30:59.6
kayo ng disinformation, itong
31:01.6
naging kakampi nyo sa
31:03.6
UNITIN noong 2022.
31:05.6
And sakin, kahit it's
31:09.6
to say, I told you so, or buti
31:11.6
nga sa'yo, in short, to gloat over it,
31:13.6
sakin, let's not do that, no?
31:15.6
Kasi matinding po yung nangyayari
31:17.6
ngayon. Hindi lang po yung awin
31:19.6
ng dalawang higanti o tambuhalang
31:21.6
political dynasty dito sa Pilipinas.
31:23.6
Dahil apektada po tayo dyan sa
31:25.6
pinaggagawa ng dalawang yan.
31:27.6
And the stabilization na nakikita natin
31:29.6
ay gagaling sa company, dati
31:31.6
paulong Rodrigo Duterte laban dito
31:33.6
kay Bongbong Marcos.
31:35.6
Of course, that can destabilize
31:37.6
the economy as well. It can affect
31:39.6
investor confidence. Kasi kulang tayo
31:41.6
sa predictability. Kung napansin niyo, no?
31:43.6
Alam nyo, lagi may gulo eh.
31:45.6
Ang hindi na naranang nahimik yung ating ekonomi, ha?
31:47.6
Apektado ng galaw sa politika. Dahil masyadong marami
31:49.6
ambisyoso mga politiko tayo.
31:51.6
Yung mga talagang gigil o gahamay sa kapangyarihan.
31:53.6
Na dapat magbantay tayo dyan.
31:55.6
So while it can be considered
31:57.6
as a political theater,
31:59.6
and we are getting entertained, this political
32:01.6
theater, we also have to be mindful
32:03.6
of the kind of negative impact
32:05.6
that these developments in our
32:07.6
political theater, this political landscape,
32:11.6
These effects. The effects
32:13.6
of these sa ating
32:15.6
buhay. Hindi na ordinaryong mga Pilipino.
32:19.6
Diba? Importante po yan.
32:21.6
Okay! So ganoon na po muna tayo, no?
32:23.6
May mga pag-uusapan po tayo
32:27.6
sa mga darating na araw. Ano ba
32:29.6
tingin nyo dito sa ating bagong design? Nagustuhan nyo
32:31.6
ba? Medyo tiniwik po
32:33.6
natin yung design, no? And
32:39.6
Sana nagustuhan nyo rin po.
32:41.6
Okay! In the coming days, ang pag-uusapan natin
32:43.6
ng itong issue, pagdating po dyan
32:51.6
Napaka-questionable ang
32:53.6
background, no? Hindi mo alam kung saan ang galing.
32:55.6
Late yung registration
32:57.6
ng birth certificate. Hindi niya maalala kung
32:59.6
sino yung, maalala lang niya, yung teacher
33:01.6
daw niya. Tapos yung home school daw siya.
33:03.6
Hindi niya alam kung sino yung provide yung home school
33:05.6
sa kanya. Wala siya naaalala.
33:07.6
Saan siya nakatira? Saan siya pinanganap before?
33:11.6
Diba? Nakaka-ano?
33:15.6
sangkatungtak na suspicion. To be polite about it.
33:17.6
Pag-uusapan po natin yan in the
33:19.6
coming days. Meron po tayong mga
33:21.6
inibit ang mga pana rin. Okay?
33:23.6
So maraming salamat po sa inyong dahat.
33:25.6
Teka, before I end.
33:27.6
Wala siya naman. Hindi ko makakalimutan, no?
33:29.6
Meron po tayong mga babatiin. Kanina,
33:31.6
nandyan po ako sa
33:33.6
nasan ba ako? Nasa Uptown Mall po ako kanina e.
33:35.6
Sa may BGG pa kalat-kalat.
33:41.6
madalas po manood
33:43.6
dito po sa ating programa. Ayan.
33:45.6
Si Lola Pat Isleta. Ako maraming maraming
33:47.6
salamat po for your support.
33:49.6
And I was also able to meet
33:51.6
her lovely granddaughter,
33:53.6
si Sam. Ayan. Maraming maraming salamat
33:55.6
sa inyo from the bottom of my heart.
33:59.6
a few days ago, I also met
34:01.6
this very lovely doctor, si
34:07.6
I forgot how she pronounces her name.
34:13.6
Aingye. Ayan. As peri ng pangal niya,
34:19.6
Somewhere. Makakalat-kalat din ako.
34:21.6
So, shoutout sa kanya at sa kanyang
34:27.6
Si Dr. Evan and Nyx
34:31.6
Maraming maraming maraming salamat po
34:33.6
sa supporta niya. Tapos,
34:35.6
binabati rin po natin ng Belated Happy
34:37.6
Mother's Day ang mami
34:39.6
ni Von Consigna. Ayan.
34:41.6
Isa po yan sa mga kaibigan natin at sa mga
34:43.6
tumutulong po sa atin dito sa Faxper.
34:45.6
So, maraming maraming salamat
34:47.6
sa iyo, Von. And shoutout,
34:49.6
Belated Happy Mother's Day sa iyong ina,
34:55.6
Tapos, ito. Lito na ba sa last week, no?
34:57.6
Nag-message si Liza
34:59.6
Manzano Martinez.
35:01.6
Greetings from Amsterdam. Sabi niya,
35:03.6
shoutout naman po. Ayan. Shoutout
35:05.6
sa iyo, Liza. Tapos,
35:07.6
nag-message din si
35:11.6
ang account name niya is
35:13.6
Deo Lea. Sabi niya,
35:15.6
Good evening po. Pwede po makisuyo
35:17.6
ng birthday greetings para sa munso
35:19.6
namin. Happy 24th birthday
35:27.6
the Flamingo family. Ayan.
35:29.6
Sige. Maraming maraming
35:31.6
salamat po, Belated Happy Birthday sa iyo.
35:33.6
Tapos, nag-message kanina itong
35:37.6
Sabi niya, may lumapit sa akin dito sa Trinoma
35:39.6
Landmark Supermarket.
35:41.6
Gusto daw niyang kamayan si Christian Esguerra.
35:43.6
Sabi ko, si Ronald po ako.
35:45.6
Natawa siya. Pinabiyahin lang daw niya
35:57.6
Sinensya na kayo. Matanda na siya
35:59.6
Ronald Llamas. Medyo palikuliko na yung
36:01.6
texting. Hindi ko na maintindihan.
36:03.6
Pero babatiin natin yung na-meet niya kanina sa
36:05.6
Trinoma si Arielle
36:07.6
and Mariela Castillo.
36:11.6
Maraming maraming salamat po.
36:13.6
Tapos eto, may pinapa-anunsyo lang sa atin.
36:15.6
Tutulungan lang po natin
36:17.6
i-anunsyo itong programa
36:19.6
ng Philippine Coast Guard.
36:21.6
May message po sa akin over the weekend
36:23.6
si Commodore Jay Cariella.
36:25.6
Meron silang upcoming activity.
36:31.6
or West Philippine Sea.
36:33.6
Ang yaman nito ay para sa Pilipino.
36:35.6
Yan. Yan ang title ng kanilang
36:37.6
I think this is a fun run.
36:41.6
yung Manila event will happen
36:45.6
Yung sa Cebu will happen on August 11.
36:47.6
Papushin sa Cagayan de Oro
36:49.6
will happen on September 8.
36:53.6
Siguro in upcoming episodes
36:55.6
ipopost po natin yung more information
36:57.6
about this kung po sa mga gustong
37:05.6
dapat kasi ang ginagawa natin.
37:07.6
Kung ang gobyerno ginagawa yung tama,
37:09.6
let's rally behind it.
37:13.6
you have to be critical.
37:15.6
Yan po yung tinatawag na
37:17.6
good citizenship. Hindi pwedeng
37:19.6
sip sip lang. Base sa
37:21.6
pakinabang natin. Ang tawag
37:23.6
po roon, oportunista.
37:25.6
Pag ganun kasi, wala kayong kinaiba doon sa
37:27.6
mga politiko na oportunista.
37:29.6
Saka doon sa mga negosyante
37:31.6
na sinasuportahan
37:33.6
yung mga mga politiko, kahit
37:35.6
questionable po yung mga
37:37.6
pinangyayag po. Okay?
37:39.6
Maraming maraming salamat po sa inyong lahat.
37:43.6
Oo, pag-uusapan natin yung ano...
37:47.6
Miss Lloyda, next topic po
37:49.6
natin yung ano, PIDEA leaks.
37:51.6
Promise. Next topic
37:55.6
Shoutout naman kay James
37:59.6
Today is his birthday.
38:03.6
Maraming maraming salamat sa iyo.
38:05.6
Thank you, thank you, thank you.
38:07.6
Don Ski, ano yung sinasabi mo? Ayun sa pool.
38:09.6
Ano yan? Sinong nasa pool?
38:11.6
Ah, yung PIDEA topic?
38:13.6
Ah, pag-uusapan natin.
38:15.6
Ah, in-invite ko dyan sa
38:19.6
May sagutan sila niya na nung Jonathan
38:21.6
Morales, yung ex-PIDEA
38:25.6
Interesting yung sagutan nila.
38:27.6
Binuto kay Jingo Estrada. Sinasabi,
38:29.6
Ako, yung kaso ko po hindi pa ako
38:31.6
convicted eh. Bakit hindi po katulad ninyo
38:33.6
convicted na kayo?
38:35.6
Talagang inuurot si Jingo Estrada eh.
38:39.6
Pikun na pikun eh.
38:41.6
Makakausap natin dyan sa Senator
38:43.6
Jingo Estrada. Kung matuloy ah, yung
38:45.6
interview natin. Okay? Pagka-kanina
38:47.6
ka-chat ko siya eh. Okay daw.
38:49.6
Ayan. Sige. Ibaka niya po yung ating
38:51.6
interview na ito. Okay?
38:53.6
Oo, don't ski. Nakaiblad niya si Senator Jingo eh.
38:55.6
Nakita ko ba yung clip?
38:59.6
ano eh. Parang meron din talagang ano to.
39:03.6
iba rin yung follow nitong si ano eh.
39:07.6
Si Jingo. Yung Morales.
39:13.6
Maraming salamat po sa inyong lahat.
39:15.6
Kita-kita po tayo bukas for another
39:17.6
live episode of our Facts First
39:19.6
Podcast. Ako po si Christian
39:21.6
Esqueda. Magandang gabi po.