00:44.0
Maging pagdating po sa mga malapit na pong mag-retire.
00:48.2
Iniisip nyo ba yung retirement nyo?
00:50.1
Pag yung mga 10 years, ano na lang kayo?
00:53.0
10 years to go bago mag-retire?
00:56.0
Kailan din ba natin dapat sinisimulan mag-save, mag-invest?
01:00.6
Para pagdating po ng retirement natin, kahit na bago pa lang kayo nagtatrabaho,
01:05.8
nakikita nyo na na parang at the age of 60, very comfortable ang aking magiging buhay.
01:11.6
Mga ganong bagay, diba?
01:13.2
Yun po ba yung isa sa mga pinapahalagahan nyo?
01:16.1
Kung may gusto po kayong ishare sa amin,
01:19.1
yun nga, ano ba ang inyong financial goals?
01:22.0
Or kung may mga katanungan po kayo sa ating expert today,
01:25.8
maari po kayo mag-comment sa ating live stream.
01:29.0
Or kung may nais po kayong diretsyong itanong sa ating expert,
01:33.3
ay tumawag po kayo sa ating tanungan hotlines sa 86315788 or 86316674.
01:42.8
Again, that's 86315788 or 86316674.
01:49.4
Sali po kayo sa ating discussion.
01:51.0
I'm sure marami po sa atin ang interesado na,
01:55.6
ay, sana naman ngayong 2024, bago matapos itong taon na ito,
02:00.2
eh kahit pa pano, eh nakapag-invest ako on something
02:04.0
or may nakikita naman akong lumalagong pera, diba?
02:09.8
Kasama na po natin via StreamYard ang ating expert for today.
02:14.2
Siya po ay isang financial expert, si Professor Vince Rapisura.
02:18.1
Hi, Prof! Happy New Year!
02:21.0
Happy New Year, Sheryl! Ako, long time no see tayo.
02:25.8
Oo nga, at nagkita tayo sa StreamYard pa.
02:30.8
Sa susunod, di bale, dalas-dalasan natin ito,
02:34.1
gawin natin ito kahit man lang at least once every quarter
02:38.1
para mag-guide-an natin yung ating mga kababayan pagdating sa finances nila.
02:44.7
Yes, okay na okay ako dyan. Game ako dyan.
02:47.2
Okay, that's good to know.
02:49.0
Direk, palakas lang po ng konti yung audio.
02:51.0
Yung video ni Prof para mas marinig natin ng malinaw.
02:55.0
Okay, simulan natin. Dito muna tayo doon sa behavior nating mga Pinoy.
03:00.7
Ano ang napapansin mo, Prof, sa finances or spending behavior ng mga Pinoy?
03:06.2
Lalo na, ayan, pagkatapos ng holidays, kasi tapos na yung...
03:11.7
Oo. Actually, alam mo, Sheryl, dahil sa realidad ng buhay naman natin dito sa Pilipinas,
03:19.0
ang marami talaga ay nagsikip ng sinturon at nagtipid, pinagkasya kung ano ang meron.
03:26.6
Yan talaga ang nangyari nitong nakaraang holiday season.
03:29.9
May mangilan-ngilan pa rin na nangutang para sa mga selebrasyon,
03:35.5
pero tingin ko mas kakaunti iyon kaysa dun sa mga nagtipid talaga at pinagkasya na lang ang kanilang pera
03:42.0
at nagtiis. O hindi naman nagtiis, siguro ay nakontento sa simpleng selebrasyon.
03:49.0
Noong holiday season.
03:50.5
Okay. Ngayong holiday season. Pero kung kukumpara mo rin yung mga nakalipas,
03:55.8
nag-iba ba? Mas pinapahalagahan na ba natin ngayon yung finances talaga?
04:02.9
Or kung ano na lang meron, ay okay na tayo?
04:06.7
Nagkaroon din ba ng epekto, Prof, itong nagdaang pandemia, kung paano rin tayo gumastos na ngayon?
04:15.8
Yes. Of course, malaking factor talaga yung pandemic.
04:19.0
Pero sa tingin ko, ang mga Pilipino naman, tingin ko ay meron talaga yung kakayahang mag-ipon at mag-invest.
04:27.1
Ang pinakamas problema talaga natin, Sheryl, ay source of income.
04:31.0
Kasi kulang ang tinikita, kaya hindi pa yan sapat para sa gastusin, kakaunti ang pwedeng ma-save at pwedeng ma-invest.
04:40.4
Pero kahit sa ganyang kalagayan, ay mabibigyan pa rin natin ng solusyon yan.
04:44.8
So doon sa mga nagdaang mga taon, ano?
04:49.0
Mas nagiging aware ang mga Pilipino sa paghawak ng pera, lalong-lalo na ang impormasyon naman ay madali nang makuha ngayon dahil sa internet at saka sa social media.
05:01.7
At marami ang sumusubok na ayusin ang kanilang paghawak sa pera.
05:06.4
Oo. Huwag lang po kayong magpapadala dun sa mga too good to be true, di ba?
05:11.7
Umaabot yung P, yung hirap na hirap kang ipunin dahil masyado kang excited or na-inganyo ka.
05:19.0
Na maganda pala yung kita na hindi nakapanipaniwala.
05:23.4
Pero dahil na-convince ka na na talagang wow, oo nga, i-invest mo sa mali.
05:30.4
Okay. Ngayon mga kapatid, tuturuan natin, tuturuan po namin kayo actually ni Prof. Paano?
05:37.5
Ang mahirap, okay, gusto natin, doon sa mga nagma-manifest ng financial stability ngayong taon, lahat tayo yan for sure.
05:49.0
At paano ba dapat magsimula?
05:52.5
Yes, okay. So ang umpisahan talaga natin dapat ay mayroon tayong klarong focus at purpose doon sa ating pag-iipon at pag-i-invest.
06:03.2
Kasi kapag tayo ay may focus, yan ay may ilalagay natin talaga yung ating energy para tayo ay makapag-ipon at makapagtipid.
06:14.8
Kasi ang maganda dyan, huwag mong pagsasabay-sabayin.
06:19.0
Sa mga goals mo, no? Kasi marami tayong magustong mangyari sa buhay eh. Pero isahin lang natin yan. Yan yung maganda.
06:27.0
Kasi one at a time, pag na-achieve natin yan, ay mas maisasakotuparan natin ang mga plano natin.
06:35.1
Tapos ang maganda rin na gagawin natin dyan ay umpisahan natin sa ating emergency savings muna, no?
06:41.2
Kasi ang kailangan talaga, protectahan muna natin ang ating sarili at kaya nating tumayo sa sarili nating paa.
06:49.0
Kasi kapag may mga hindi inaasaang pangyayari na mangyayari sa buhay natin, for example, magkasakit tayo or magkaroon ng aksidente, meron tayong emergency savings na pagkukunan para dyan.
07:04.0
So doon muna, huwag yung gusto mo lahat. E paano kunwari, paano ka ba naman makakaipon or makakapag-invest kung may mga utang ka rin na naiwan?
07:16.3
So paano ba muna?
07:19.0
Basic, first step, prof.
07:23.3
Oo. So at kung meron kang utang, actually dapat babayaran mo yung utang mo, no?
07:28.9
Maganda kung ang gagawin mo dyan ay kakausapin mo yung pinagkautangan mo at gumawa tayo ng payment plan na magaan sa iyo at kaya mong panindigan.
07:39.1
Kasi hindi talaga matatapos ang utang kung ang hihintayin natin ay magkakaroon tayo ng biglang malaking amount at babayaran natin ang buo ang utang, ano?
07:49.0
Maganda na inuunti-unti natin yan. At saka ang gagawin natin, pagsasabayin natin ang pagbabayad ng utang at saka pag-iipon.
07:58.2
Kasi hindi maganda na pagbabayad ng utang lang yung gagawin natin. Kasi kung pagbabayad ng utang yung gagawin natin, parang hindi naman masaya yun sa loob, ano, na nagtatrabaho tayo, nagpapakapagod tayo, tapos sa utang lang lahat na pupunta.
08:10.5
Kailangan din, we have to pay ourselves first. Kaya pagsabayin ang pagbabayad ng utang at saka pag-iipon.
08:19.0
Sinasabi ngayon ay kung gaano tayo kagaling mang utang, dapat ganun din tayo kagaling mag-iipon. Kung hindi dapat, mas magaling pa tayo mag-iipon.
08:28.7
Kasi ipon talaga yung solusyon eh, hindi utang. Ang marami kasi, na-tetempt sila, ano, na magkaroon na ako ng gadget ngayon, o magkaroon na ako, mag-travel na ako ng utang, therefore uutang na siya.
08:40.3
So instant gratification kasi ang hanap. Pero sa instant gratification, utang yan usually, magbabayad ka na ng mahal,
08:49.0
mayroon pang interest na patong. Pero kapag iipon ang ginamit mo, baliktad eh, mag-delayed gratification siya, no?
08:56.7
Madi-delay ng kaunti yung pagka-travel mo o pagbili ng kung ano man ang gusto mo, pero makakamura ka kasi may cash ka na,
09:06.3
pwede kang humingi ng discount, tapos ay hindi ka pa magbabayad ng interest.
09:10.5
Okay. Balik tayo sa basic, Prof.
09:16.0
Yung gawin natin, step by step talaga.
09:19.0
Talaga. Okay. Kunwari, ikaw ay minimum wage earner, diba?
09:23.4
Sabi nila, naku, kulang pa nga po ito eh.
09:26.5
Nandun ba, posible pa rin ba ang makapagsubi ka, makapag-ipon ka, magkaroon pa rin ng savings?
09:33.8
Paano ba, may formula ba yan?
09:36.6
Kunwari, ito ang amount ng sinesweldo mo, less, ganitong percentage, bayad mo sa sarili mo, bayad mo sa utang, panggastos, ganito, paano ba?
09:49.0
So, kapag tayo ay kumikita ng 20 to 25,000 pesos pababa, no, kada buwan,
09:56.6
ang ating budgeting rule na susundin natin ay uunahin natin 5% ng ating kinikita para yan sa insurance
10:04.3
at 10% para sa savings.
10:08.1
Tapos yung 85% na matitira, yaan yung pagkakasyahin natin para sa ating mga expenses.
10:14.1
So, ikaw lang bahala kung saan mo ilalagay yan kasi iba-iba tayo ng prioridad
10:18.1
at iba-iba tayo ng gusto.
10:20.1
Ang mahalaga, uunahin mo na magtabi para sa insurance at saka sa savings mo.
10:26.6
Ngayon, kung mayroon kang utang, ang gagawin mo, kukunin mo rin yan ulit doon sa 85% na portion, no,
10:33.2
at ang gagawin mo talaga, maximum lang sana, no, ang ibabayad mo sa utang ay 20% lang nakatumbas
10:41.2
nung buong kinikita mo kada buwan.
10:43.8
Kasi ang hirap naman, di ba, meron ka ng insurance, may savings, may utang,
10:48.1
yung matitira para sa pang-araw-araw ng pangangailangan.
10:51.1
Kaya napakahalaga talaga na iiwas tayo sa utang kasi, nako, asawa yan ng kahirapan sa totoo lang.
10:58.2
No, asawa ng kahirapan. Okay.
11:00.4
Para madaling i-compute, kapag palagay natin, although hindi po 10,000 ang minimum wage,
11:05.5
pero yun yung madaling i-compute, ilalagay ko po sa 10,000 ang kinikita.
11:11.1
Ang sabi mo ay 5% prof for the insurance?
11:18.1
So, mga 500 pesos yan sa 10,000 pesos.
11:22.1
Okay. Ano yung tinutukoy mong insurance para lang mas maintindihan ng mga kapatid po natin?
11:29.0
Oo. So, ang insurance natin dito ay primarily, ang unang-una dapat talaga ay health insurance muna.
11:36.0
Kasi mas maganda na yung insurance natin ay magagamit natin habang buhay muna tayo.
11:42.6
Tapos kapag ikaw naman ay may dependents, ibig sabihin may mga anak ka na,
11:48.1
121 years old, o kaya ang mga magulang mo ay nakadepende sa iyo,
11:53.4
ay kailangan mo ng life insurance.
11:55.9
Ang life insurance, ito yung papalit sa income na mawawala kung ikaw yung breadwinner.
12:04.0
At kunwari may mangyari sa iyo, ikaw yung breadwinner.
12:06.5
Yung life insurance policy ang papalit doon sa income na mawawala para hindi mahirapan sa kanilang pera
12:14.2
o pagbabudget yung mga maiiwan na dependents mo.
12:16.9
So, yun yung purpose ng life insurance.
12:20.1
Yung health insurance natin, actually dapat kasi, ako kasi Cheryl, naniniwala ako na dapat tulad ng edukasyon na free for all,
12:27.7
ganun din dapat ang health. Kaya meron tayong universal healthcare law.
12:32.1
Pero, aminado tayo na kulang na kulang pa ito. Kaya kailangan natin dagdagan muna ng private insurance.
12:39.6
Nasa Australia ako ngayon at naingit nga ako dito sa bayaw ko kasi meron siyang sakit.
12:44.0
Tapos, tawag lang siya sa doktor niya.
12:46.9
Free lahat. Nakakainis.
12:49.4
Yes. Sana all, ano? Soon.
12:52.4
Ay, really. O kahapon yan ang topic namin. Ano ang inaasahan nyo or hiling nyo mula sa pamahalaan?
12:59.9
At karamihan ng sagot nila ay yung maayos na healthcare system.
13:06.4
Yung magiging, ano, yung magiging, alam mong magiging dependables ba ang ating healthcare system?
13:16.9
Hindi tayo magkakaroon ng, ano, ng agam-agam or pag may naramdaman tayo o walang takot.
13:25.4
Yung tipong pag may naramdaman tayo, pupunta ka agad tayo sa pinakamalapit na ospital kasi alam mong hindi ka gagastos.
13:34.9
Hindi ka tulad nung, ay, ipagpaliban na lang natin kasi gastos na naman yan. Diba? Ganun?
13:40.7
Oo. At saka actually, alam mong nakikita ko pa ha sa field kasi madalas akong nag-field.
13:46.9
Ang mga, ang mga Pilipino takot magpo-hospital sa government hospital kasi sabi nila,
13:51.8
ako kapag dyan baka hindi mo alam kung buhay pa ako kung lalabas. Pero alam mo yun, nakakakandumo siya.
13:59.7
Pero alam ko naman natin na talagang ginagawa ng mga nasa pamahalaan ng kanilang mga trabaho.
14:05.2
Pero I think papunta tayo doon. Konting tiis pa, konting tepot pa, sabi nga nila.
14:10.6
Ayan, 5% yung insurance. Then 10% savings.
14:15.3
So pag sinabi mong 10%.
14:16.9
10% of the 10,000. So that's 1,000 pesos.
14:22.8
Oo. So para magaan, ang gagawin mo, kinsenas katapusan naman dumadating yan, diba?
14:27.2
Ay 500, 500. Tapos para hindi mo siya iniisip every time na mag-iipon ba ako or hindi,
14:36.4
ang gawin mo na lang ay pag pumasok yan sa payroll account mo,
14:39.7
mag-set up ka na ng scheduled automatic transfer every kinsenas katapusan.
14:46.9
Paling sa payroll account mo, papunta sa emergency savings account.
14:51.2
At madali na lang gawin yan ngayon dahil, nako, online-online na tayo ngayon halos lahat, diba?
14:56.4
Lalo na sa banking.
14:57.6
Oo. At it's safer pa, mga kapatid. Mas safe talaga.
15:03.0
Okay. So ang natitira na lamang ay 8,500.
15:09.5
Yung gastusin mo lahat kasama sa pagbabayad ng utang.
15:14.0
Sabi mo, 20% mula doon.
15:16.8
Sa 85% ang ipababayad sa utang. Tama ba, Prof?
15:21.8
Oo. So kung ano yan, kung yung 10,000 yung ating kinikita,
15:27.4
so 2,000 pesos yung maximum sana binabayad natin buwan-buwan sa utang.
15:33.8
Kasi, kailan mo naman, Sheryl, kung 10,000 yun, minus 500 na sa insurance,
15:40.5
minus 1,000 sa savings, tapos minus 2,000 sa utang, 3,500.
15:46.8
5,500 na lang yun. So 6,500 na lang yung matitira para sa pang-araw-araw na pangangailangan.
15:53.0
Mahirap pagkasyahin yun.
15:56.3
Kahit pasabihin natin na 20,000, kasi 20,000, doble lang ng 10,000 yan.
16:00.9
So 20,000, so yung ating 6,500, 13,000 pesos lang yun kada buwan.
16:07.3
Oo. Maliit po. Pero kakayanin ba?
16:11.4
Ano yung additional tips mo, Prof?
16:16.8
Hindi lang natin talagang gipit. Pero baka hindi lang natin nare-realize na ay pwede naman pala itong pagkunan eh.
16:26.3
Ito na lang hindi ko gagasusin. Ano yung mga aspeto? Saan ka pwede palang makatipid?
16:36.7
Actually, sa totoo lang, Sheryl, master na ang mga Pilipino sa pagtitipid.
16:43.2
Lahat na yata ng klase ng pagtitipid ay nakita ko na.
16:46.8
Ang dalawang bagay yan eh para tayo makapag-ipon.
16:49.3
Pababain ang expenses at patakin ang income.
16:53.8
So sa akin talaga, feeling ko lang ha, na nasaid na natin talaga.
16:58.4
Yung pagbaba ng expenses.
17:00.4
Yung pagbaba ng expenses.
17:02.0
So doon tayo sa kabila, humanap tayo ng pagkakakitaan natin.
17:06.7
Kahit na maliit yan, kahit na part-time yan, basta hindi tayo lumalabag sa batas, wala tayong inaabuso, okay yan.
17:16.1
So humanap tayo ng maragdagang pagkakakitaan.
17:19.5
Tapos ang tip ko rin dyan, dahil ito ay extra income, diba?
17:25.1
Usual kasi kapag kunwari, nagkaroon ng extra income, yung iba, ay ibabayad ko na lang lahat yan sa utang ko.
17:30.8
Naku, huwag mong gagawin yun.
17:32.1
Kasi hindi ka na mamotivate, ay mag-i-extra akong trabaho, pambayad lang ng utang.
17:37.6
Hindi siya mag-i-
17:40.4
Yung kalahati, i-enjoy mo.
17:42.9
Yung kalahati, either i-save mo, pambayad sa utang.
17:46.1
Utang o i-invest para balance.
17:50.3
Sa ating pagbabalik, Prof, pag-usapan natin, sige, meron namang konting sumusobra.
17:56.3
Eh para mapalago ko, saan ko ba pwedeng dalhin yan?
17:59.9
Eh baka naman, wala naman akong magpa-
18:02.2
Baka iniisip ng mga kababayan natin, eh ganito lang kalit, 500, 1,000 lang nasa-save ko.
18:08.3
Saan ko pa pwedeng i-invest yan?
18:10.2
Paano naman lalago yung ganong kaliit na halaga?
18:12.8
Mga ganong mambaga, yan o.
18:14.2
Yan pag-usapan natin.
18:16.1
Kapatid, kung kayo po ay may gustong i-share sa amin,
18:20.3
yun nga po, ang aming tanong eh, ano ang inyong financial goals ngayon 2024?
18:24.9
Share nyo po yan, i-post nyo po sa ating livestream.
18:27.4
Or kung may mga katanungan po kayo sa ating expert, kay Prof. Vince Rapisura,
18:32.6
maaari po kayong tumawag sa ating tanungan hotlines.
18:35.7
Sa 8631-5788 or sa 8631-6674.
18:41.8
Huwag po kayong bibitaw, magbabalik po ang programang Sagot Kita!
18:46.1
Nangununang bilang news, public service at entertainment radio station sa Mega Manila,
18:55.7
Radyo Sigo, True FM!
19:00.4
Ipagsigawan na ang nararamdaman, huwag nang mahiya, why shy?
19:05.3
Are you looking ba talaga for a jowa o kaibigan?
19:09.5
Actually, siguro naghahanap na ako ng makikita ko, nahinihintay ko sa altar.
19:14.4
Samahan ang inyo!
19:16.1
Chika Tita, Laila Chika Dora, Shoutout!
19:20.2
Lunes hanggang Biyernes, alas 8 hanggang alas 9.30 ng gabi.
19:24.7
Sabay-sabay tayong mag-shoutout!
19:28.5
Mag-shoutout kayo ha, pwede kayong tumawag sa amin, iniimbitahan po namin kayo, yes, you're invited to the highest level.
19:35.2
Para sa mga mensaheng kailangang ipagsigawan, mag-shoutout na sa 92.3 True FM!
19:47.7
Dahil pag hindi naman, hindi lasing, yung lalaki, aba, napakabait.
19:52.5
Ang totoo naman, mayroong ganyan.
19:54.3
O, parang, parang maamong butike yung lalaki.
19:57.7
Bawat problema, may solusyon.
20:00.5
Kailangan mabuhay tayo sa ating kakayanan.
20:04.0
Hindi natin po pwedeng yakapi ng isang malaking puno, nang hindi natin mapag-aabot ang ating dalawang kamay.
20:10.6
Bawat mali, may leksyon.
20:13.1
Ang nagmamahal sa kanyang mga magulang.
20:15.1
Nang higit sa akin ay hindi karapat-dapat sa akin.
20:21.8
Sa hirap ng buhay natin, mga kapatid, nauunawaan natin na may mga tao talagang nasisira sa kinang nang salapit.
20:32.2
Lunes hanggang biyernes, alas 9.30 hanggang alas 11 ng gabi.
20:37.1
Mukhang may problema to si Monica. Parang nag-aanap siya ng atensyon, nag-aanap siya ng pagpapahal na hindi niya nakupo sa lalaki niya.
20:43.6
Hindi niya, hindi niya mahanap.
20:45.1
Kaya aling Alejandra, sa iba niya po hinanap.
20:48.6
Pakinggan ang nag-iisang pananaw ni Brother Jun Banaag.
20:53.0
Wala kang galang sa magulang mo, kahit ang samahan ng magulang mo.
20:56.3
Siyem na buwan kanyang inalagaan sa tiyan niya, hindi kanya pinatay kang binga.
21:00.7
For your nightly prescription of wisdom, faith, hope.
21:05.6
Ang role ng babae sa buhay natin is to inspire us.
21:11.7
Sa Radyo 5, True FM.
21:15.1
Tanong mo, sasagutin ni Cheryl Cosim.
21:20.5
Sagot kita sa 92.3 Radyo 5, True FM.
21:25.3
Dito tayo sa totoo.
21:30.8
At nagbabalik po ang programang Sagot Kita kasama po minunungkod Cheryl Cosim.
21:35.5
Ang ating question of the day, ano ang iyong financial goals ngayong 2024?
21:41.6
Kasama pa rin po natin si Professor Vincent.
21:45.1
Rapisura ang ating financial expert.
21:47.9
Sali po kayo ha sa ating discussion.
21:49.9
Post yun lamang po yan sa ating live stream or tawag po kayo sa aming tanungan hotlines.
21:55.7
Okay, Prof. Kung may emergency savings.
21:59.5
Ayan, may emergency savings na.
22:01.8
Iba po yung emergency savings dun sa naipon natin.
22:05.1
Diba? Dapat emergency pang emergency talaga.
22:08.4
Savings pang savings lang talaga.
22:11.3
Minsan nakakatempos eh.
22:13.3
Parang gagalawin ko.
22:15.1
So na ngayon, babalik ko na lang hanggang hindi na natin naibalik.
22:18.6
Back to zero na naman.
22:22.7
Kailangan talaga mayroon kang disiplina.
22:26.4
Huwag po natin galawin yun.
22:28.1
Pero yun nga, Prof. Nakaipong ka na ng kaunti.
22:33.6
San ba pwede mag-invest?
22:35.8
At hanggang yun na ba yung pinaka minimum 10,000?
22:38.4
Pwede bang mas mabababa ba ng kaunti?
22:43.7
Actually, itong mga...
22:44.8
Ang sasabihin kong mga suggestions ay pupwede natin itong simulan.
22:48.6
500 pesos, 1,000 pesos, pwede na.
22:51.6
Ang 500 pesos na pwedeng simulan ay yung pag-ibig MP2
22:55.8
ng Home Development Mutual Fund.
22:58.7
Ito ay ating National Savings Program.
23:01.5
So, programa ito ng gobyerno.
23:04.5
And then, ang hindi napapansin ng iba, mayroong nilaunch ang SSS.
23:09.8
Ang tinatawag niyang WISC Plus.
23:12.7
Ang Workers Investment and Savings Program Plus.
23:16.9
At ito ay karagdagan naman para sa ating retirement.
23:21.3
Kung yan yung purpose natin.
23:23.1
So, pupwede rin tayong mag-invest sa mga retail treasury bonds or retail dollar bonds.
23:28.8
Itong retail treasury bonds or retail dollar bonds, ito ay utang ng gobyerno sa atin.
23:34.3
At usually, twice a year lang ito lumalabas, Sheryl.
23:40.5
Ngayong February.
23:42.2
February or March, usually may isang retail treasury bond na ilalabas ang gobyerno.
23:47.3
Usually, mataas ang interest rate nito.
23:50.7
At minsan, tax-free.
23:53.3
Minsan naman ay may tax.
23:55.8
Tapos, pwede rin tayong mag-invest sa mga digital banks.
23:59.6
Kasi, ang lakas ng promo ng mga digital banks ngayon.
24:03.4
Taas na interest rate.
24:04.5
Pero, mag-ingat lang tayo kasi lapitin sila ng mga text scams.
24:11.4
Kaya, security doon medyo kailangan mas listo tayo.
24:16.9
At saka, ang suggestion ko rin ay hanggang 500,000 pesos lang yung ilalagay natin
24:22.5
na deposit doon sa mga digital banks kung aabot tayo doon.
24:27.3
Dahil, para sa akin, mga bago pa itong mga digital banks na ito.
24:32.1
At kung magsaraman sila, at least may PDIC na insurance tayo na sasandalan kapag sila ay nagsara.
24:41.0
Iko-cover tayo ng Philippine Deposit Insurance Corporation.
24:47.2
Ayun, singit ko lang, Prof.
24:49.4
Doon sa mga digital banks ngayon, yung mga e-wallets natin.
24:53.5
Kagaya ako, nakita ko yun eh.
24:55.2
Sa Maya, may isinubi ako.
24:57.6
At hindi mo siya talaga magagalaw.
24:59.5
Parang may goal ka doon.
25:00.9
What's your goal?
25:02.1
Kunwari, tatanungin ka nila eh.
25:03.7
Anong goal mo hanggang end of the year?
25:06.1
So, nakalock lang yun.
25:08.1
Dadagdagan mo lang ng nadadagdagan.
25:10.1
Tapos makikita mo, in a way, medyo they're competing with the banks
25:16.8
kasi mas maganda ang interest rate ng digital wallets natin, ng e-wallets.
25:24.6
Yung mga programang ganyan na mayroon talagang purpose kung bakit ka nag-iipon,
25:30.0
yan yung isa sa mga efektibong paraan para talagang makapag-ipon ka.
25:34.0
Kasi kung walang purpose yung pag-iipon mo,
25:36.3
yung dati ang turo kasi, di ba?
25:38.4
Mag-iipon ka tapos kalimutan mo.
25:40.6
Ay nako, hindi yan efektibo.
25:42.5
Ang efektibo ay mag-iipon ka para sa isang bagay na gustong-gusto mo talagang mangyari sa'yo.
25:48.9
Kunwari, pangarap mong mag-travel.
25:51.4
O kaya bumili ng bagong gadget.
25:53.7
Yun ang gamitin mong inspirasyon.
26:00.4
Oo, go ahead, prof.
26:02.9
Oo, yun ang drive mo, no, prof?
26:08.4
Yun ang drive natin para tayo ay mag-save at saka mag-invest.
26:12.9
Kasi kung sasabihin lang natin na yung ipon ay mag-iipon lang tayo at iiwanan lang natin dyan,
26:18.9
kakalimutan natin, nako, hindi yan talaga sustainable.
26:22.3
Always be purpose-driven.
26:25.0
Alamin mo kung bakit.
26:26.3
So hanapin mo yung pinaka-pinanggigigilan mo na magkaroon ka
26:29.4
and make that your goal for saving.
26:31.9
E pagdating po doon sa mas malaki-laki ang nasave,
26:38.4
mga 100,000 na, ayan, meron ka.
26:42.3
Yun ba, eh, syempre, inaalagaan mo lang yan.
26:46.3
Parang ayaw mo talagang galawin.
26:48.4
Ngayon, umabot din sa point na
26:51.0
ayaw mong i-invest kasi baka malugi
26:54.0
or mapunta sa wala.
26:56.3
So nandyan lang, nakatiwangwang.
26:58.3
Hindi rin healthy na nandyan lang, ano?
27:03.1
So aside from kung meron ka ng emergency savings,
27:06.7
so on top of your emergency savings,
27:08.4
yun na yung gagawin mo na pang-invest.
27:10.9
Kung meron kang long-term na horizon,
27:14.6
nung, eto, maloloka ka, Cheryl,
27:18.2
kasi yung mga magulang, nung 1975,
27:21.8
ay bumili ng lupa, 20,000 pesos lang yun noon, no?
27:26.0
At ito lang, naibenta nila, 4 million pesos.
27:31.8
Pero, 1975 yun, so that's, ano,
27:35.9
oh my God, that's 50 years, di ba?
27:37.7
Ah, halos 50 years siya.
27:39.4
So talagang mahaba yung fisik, pero,
27:41.8
so maganda yun, no?
27:42.6
Kung meron kang 100,000 pesos ngayon,
27:45.2
tumingin ka, baka mayroon tayong,
27:47.5
meron kang lupa na pwedeng mabili.
27:49.2
Land banking ang tawag dyan.
27:50.6
Pero, ito dapat ay talagang long-term mo siya na investment, no?
27:56.0
Hindi yung, kunwari, magpag-i-invest mo ngayon,
27:58.7
pero kailangan mo na after 1 year or 2 years.
28:01.2
Minimum pag land banking,
28:02.9
yan ay 10 years to 15 years, okay?
28:05.7
So that's one, 100,000.
28:07.7
Pangalawa, ay pwede kang bumili ng low-cost na housing rental,
28:14.4
housing property, tapos parentahan mo yun.
28:17.6
Kasi ang low-cost housing rental,
28:19.6
mga nasa 500,000 pesos yan eh.
28:22.6
So ang kakailanganin mo, usually magda-down payment ka ng 100,000.
28:27.3
Yung 400,000, either utangin mo sa banko o kaya sa pag-ibig.
28:31.6
Actually, mas gusto ko.
28:33.6
Mas gusto ko kung sa pag-ibig kukunin eh.
28:37.7
low-cost housing kasi nyan,
28:39.3
so paparentahan mo na,
28:40.7
usually sa 400,000 nahihiramin mo,
28:43.7
tapos 20 years to pay yan,
28:45.6
siguro mga nasa 3,000 ang babayaran mo every month.
28:51.0
Kung paparentahan mo ngayon ng 5,000 pesos yung low-cost housing na yan,
28:56.6
5,000 minus 3,000,
28:58.7
may kita kang 2,000 pesos every month
29:01.6
na hindi ka masyadong nagpapagod.
29:03.4
Ang tawag dyan ay passive income.
29:07.7
Oo, marami tayong mga kapatid na ganyan.
29:10.6
Oo, mga kapatid, tingnan nyo po, ha?
29:13.1
At least, sana nagkakaroon po kayo ng idea kung oo nga, diba?
29:17.6
Baka masyado tayong kampante dyan, yung pera nyo.
29:21.0
Two years ago, 100,000.
29:23.6
Pag-check nyo ngayon, 100,500.
29:27.5
Ganun lang yung kinita na pwede nyo palang paikutin.
29:31.4
Pero katulad po ng sinabi ni Professor Vins,
29:34.2
maging maingat po kayo doon sa pag-iinvesta nyo.
29:37.7
Huwag po kayong bastang nakikinig sa kaibigan
29:40.6
or nae-engganyo na,
29:42.5
oh, ito, bigay akin na yung 100,000 mo.
29:45.4
Every month, meron kang kitang 5,000 pesos or 10,000.
29:49.5
That's too good to be true, mga kapatid.
29:52.0
Huwag po alam natin, easy money,
29:55.2
baka nga makakakuha ka ng,
29:57.2
kadalasan maririnig natin yan,
29:59.0
the first two months, binibigay nila talaga yung interest.
30:03.2
After nun, mga susunod, wala na.
30:05.1
Hindi mo na makita.
30:08.7
Sineset up ka talaga nila sa isang patibong,
30:11.5
ine-engganyo ka nila,
30:12.9
para maglagay ka pa ulit.
30:14.7
So, ihiwasan yan talaga.
30:16.2
Kasi isipin natin,
30:17.6
anong klaseng business
30:18.8
ang makakapagbigay ng ganyang klaseng kita?
30:21.8
Eh, binabayaran ka pala niya.
30:24.2
May operating costs pa yan.
30:26.3
Magpapasweldo pa siya.
30:27.4
May mga bills na babayaran.
30:29.2
Anong klaseng business yan?
30:30.6
Wala yata akong alam na business na ganyang kalaki kumita.
30:34.4
Ayan, mga kapatid.
30:35.4
Puntahan po natin.
30:37.2
bago natin ituloy-tuloy yung ating discussion,
30:42.7
si Joshua Nelmida.
30:45.9
Good afternoon, po.
30:48.1
Ano pong maitutulong ni Professor Vince?
30:50.7
Actually, yung pinaka-main problem ko din
30:53.0
is yung pag-ipon.
30:56.2
di ako talaga takot ako mag-invest.
31:04.8
yung tulad nung isang beses,
31:07.2
nagpa-plan ako mag-ipon sa isang alcantia.
31:09.5
Pero, hindi siya natutuloy-tuloy
31:11.2
dahil biglang sasabihin ng isa,
31:13.5
huwi, payrom ng pera mo
31:14.7
kasi wala na tayong pera, gano'n.
31:17.9
O, kumbaga kung, ano po kasi,
31:21.2
nagiging, ano din ako na,
31:24.6
naka-ipon ako for ilang several days
31:27.0
tapos biglang kukuni nila lahat ng pera ko
31:29.2
dahil wala na daw silang budget.
31:33.0
Kasi, di ba, Joshua,
31:35.1
tayo extended talaga yung pamilya.
31:38.8
At tayong mga Pinoy,
31:40.5
Umaano sa akin nun,
31:42.8
Oo, at tayong mga Pinoy,
31:46.3
parang laging pakiramdam natin
31:49.2
ay laging hindi mawawala
31:51.5
yung obligasyon natin sa pamilya.
31:56.3
Pag nagsimula na tayong nagtrabaho,
31:58.2
hanggang kahit na may sarili ng pamilya,
32:00.9
ang pakiramdam natin
32:02.2
ay nandyan palagi,
32:04.7
pag may nangailangan
32:08.1
tutulong at tutulong,
32:11.4
kahit wala tayong ipantulong,
32:13.0
hahanap tayo para maitulong.
32:17.0
parang ganun ba yung pakiramdam mo?
32:19.5
Kaya hindi ka makaipon-ipon?
32:21.8
Opo, tsaka hindi ko alam
32:24.4
kung paano ko mamamonitor yung aking ano.
32:27.1
Kasi nga po, since blind na ako,
32:28.7
hindi ko makikita,
32:29.7
hindi ako makakayus ng mga planner,
32:32.8
like, kung paano ko siya i-monitor.
32:37.2
Blind pala si Joshua.
32:38.8
So, paano nga naman?
32:40.4
Ano bang pwedeng tips natin,
32:45.7
Uy, ang galing ni Joshua, ha?
32:47.4
Kasi meron pa siyang kinikita.
32:50.1
kahit na siya ay person with disability,
32:52.7
ay productive member siya of the society.
32:56.3
Apo, po, po, po, Joshua, no?
32:58.2
Prof, at inaasahab pa siya.
33:02.5
Kaya happy ako dyan.
33:07.2
Ang paratry team.
33:09.0
Paratriathlon team may nagsinσweldo dyan kapag ano,
33:14.5
pag minsan nagsasideline-sideline din ako
33:18.5
magmamasay sa family,
33:20.2
tapos bibigyan nila ako ng mga tiga one hundred,
33:22.6
five hundred something,
33:23.7
tapos biglang dyan nga po,
33:25.5
gagamitin ko pang ipon,
33:26.5
dann biglang may,
33:27.8
baka muna nang a-ganto-ganto.
33:29.7
Tapos hindi nanaybabalik.
33:31.9
Hindi nanababalik,
33:33.1
sa alcance siya kasi nilalagay.
33:35.6
Hindi nyan na namomonitor.
33:39.5
Okay. So, ganito yung
33:41.0
gagawin mo, Joshua.
33:43.5
So, unang-una talaga ay
33:45.2
dapat ipaliwanag mo
33:47.2
sa pamilya mo kung
33:49.0
bakit ka nag-iipon.
33:51.0
Ano yung pinag-iipunan mo?
33:53.3
And then, get them on your side.
33:56.6
ipaliwanag mo sa kanilang mabuti.
33:59.1
So, ano yan eh? Nagde-develop
34:01.2
tayo ng community na tutulong
34:03.5
sa atin para tayo
34:07.7
Joshua, kapag pinaliwanag mo
34:10.3
naman sa nanay mo na
34:11.6
ito ay nag-iipon ako,
34:14.0
tulungan mo naman akong
34:15.7
mag-ipon. So, in that
34:20.1
yung mindset din nila ay
34:22.1
masasabihin nila, ah, gusto
34:24.1
pala ng anak ko na mag-iipon.
34:26.8
So, yun yung magiging
34:30.2
yung magiging spirit ng bahay
34:32.1
natin na mga kasama natin
34:34.1
sa bahay na tayo ay mag-iipon.
34:35.7
So, mag-establish tayo ng
34:37.4
maayos na community natin na susuporta
34:39.8
sa maayos na paghawak ng pera.
34:42.6
So, yung sinasabi mo naman na
34:44.1
hindi mo ito ma-monitor,
34:46.1
okay? So, siguro,
34:48.1
para sa akin, no, haumanap
34:49.8
ka ng isang taong mapagkakatiwalaan
34:52.1
mo, pwedeng kaibigan mo yan,
34:54.1
o kaya pwede naman ay
34:57.4
ang gagawin mo, itong pinagkakatiwalaan
34:59.9
mo na ito, sasabihin mo na
35:01.3
pwede ba natulungan mo ako mag-open
35:03.6
ng bank account at, ah,
35:05.7
ito, sabihin mo sa akin, ito kung anong
35:07.5
amount na yung, ah, yung
35:09.4
running balance ko, at, ah,
35:11.8
siya yung kasama mo na
35:13.5
gagawa ng transaction, no, para
35:15.5
ah, para ikaw ay magkaroon
35:17.4
ng, ah, savings account.
35:19.8
Kasi, ang maganda talaga dyan
35:21.5
ay ikaw mismo, mayroon
35:23.9
kang control doon
35:25.7
sa iyong kinikita, no?
35:27.9
Ah, pero ako, nakakatawa talaga,
35:29.7
no, na, at nakaka-inspire.
35:31.6
Sabi ko nga, eh, buti pa, buti pa
35:33.4
itong si Joshua, talagang nag-iisipan
35:35.7
ito mag-ipon, in spite of
35:37.5
the kapansanan, no, talagang, ah,
35:39.9
nilalampasan yung kapansanan at
35:43.7
Or, pwede din ba yun,
35:46.0
Prof? Ito, Joshua,
35:48.3
kung gusto mo mag-ipon,
35:49.6
kasi yung sabi mo kanina,
35:54.0
diba? Doon mo ilagay.
35:56.4
Kahit pa, magkano,
35:59.3
buwan-buwan. Doon mo na
36:01.4
idiretso, huwag mo nang ilagay sa Alcantara
36:03.7
kasi malapitin sa
36:07.6
Oo. Actually, yung Alcantara
36:09.6
kasi, sa totoo lang, ano din yan, eh,
36:11.5
dinidiscourage din yan ng Banko Sentral
36:13.5
ng Pilipinas kasi nagkukulang
36:15.8
ang mga bariya, no, na nagsisirculate.
36:19.8
Joshua, para mas maging
36:21.8
ano ka din, no, para mas maging
36:23.6
independent, kumbaga,
36:25.9
lalong-lalo na sa pagtanda mo
36:27.9
kasi yan yung mga kinakatakutan
36:30.0
ng mga may kapansanan, diba?
36:32.2
Ang kanilang hinaharap.
36:33.5
Paano na pag wala na yung mga magulang?
36:35.7
So, ang gagawin mo, ngayon pa lang,
36:39.1
gawin mo doon sa pera na
36:41.6
iniipon mo ay ipambayad mo
36:47.7
Joshua, no, kapag tayo
36:49.6
nakapagbayad ng 120
36:53.7
kapag nakapaghulog tayo ng 120 na
36:55.7
hulog, mayroon na tayong
36:57.4
monthly pension kapag tayo ay
37:00.4
60 years old. Oo.
37:04.4
Mayroon ka bang SSS
37:08.0
Wala pa po at all.
37:10.9
Ilang taong ka na, Josh?
37:18.1
O, pwede na. Simulan mo na.
37:20.8
You know, as low as
37:26.0
kaya mong isave sa isang buwan?
37:32.4
Kaya ba yan ang 500?
37:36.2
Um, di pa sure eh.
37:40.0
Yun yung ilan sa mga idea
37:42.4
na pwede mong, o mga tips
37:44.5
na bigay namin sa iyo ni
37:45.7
Professor Vince, na pwede mo nang
37:48.1
simulan habang bata ka pa.
37:59.0
Salamat sa pagtawag mo, ha?
38:01.2
Apo. You're welcome po.
38:02.8
And happy new year!
38:08.3
Break tayo ng kaunti.
38:10.1
Tuloy-tuloy po natin itong ating discussion.
38:12.6
Baka po kayo may gustong itanong
38:14.6
kay Professor Vince. Tawag po
38:16.5
kayo sa ating tanungan hotlines
38:18.2
or maaari nyo po yang ipost sa ating
38:20.6
livestream. Huwag po kayong bibitaw.
38:22.3
Magbabalik po ang programang. Sagot kita!
38:30.5
PIMA bilang radio station
38:36.3
Dito tayo sa totoo
38:38.3
Good morning, mga kapatid!
38:41.7
Mapapanood na ang
38:42.9
Bangon Bayan with Mon
38:44.2
sa 1PH. Kung mainit ang kape,
38:47.4
mas mainit ang balita.
38:48.9
Narito na ang mga pampag-insay
38:50.8
na balita. Mas mainit ang talakayan.
38:53.7
Bangon Bayan with Mon
38:55.3
kasama si Mon Gualvez.
38:57.5
Kaya ang ating pampaisip
38:59.0
para sa araw na ito, agad-agad na, no,
39:01.0
mga kapatid, ano ang masasabi nyo
39:04.4
Precio sa petrolyo.
39:06.0
Bawat Bangon, bagong pagkakataon.
39:09.1
Bangon Bayan with Mon
39:10.7
Lunes hanggang Biyernes
39:12.2
Alas 4 hanggang alas 6
39:14.3
ng umaga. Kitang-kita na
39:16.1
sa 1PH. Rinig na rinig pa
39:21.7
Ang tambalang totoong
39:26.1
matunog sa FM. Pinagsama
39:28.2
ang dalawang henerasyon ng broadcast
39:30.3
excellence sa radyo.
39:31.9
Ted Payon, DJ Chacha
39:34.1
sa Radyo 5, the country's
39:36.4
broadcast icon and the queen
39:38.5
of FM radio. Bring you
39:40.5
the true radio experience.
39:44.7
Chacha sa Radyo 5
39:46.7
Balita, informasyon, public
39:48.8
service, entertainment, music
39:51.0
at araw-araw na inspirasyon
39:53.5
para sa bawat Pilipinong
39:58.6
Lunes hanggang Biyernes, alas 6
40:00.7
hanggang alas 10 ng umaga.
40:02.5
Ted Paylon, DJ Chacha
40:05.6
True FM. Dito tayo
40:08.3
sa totoo. Simulcast sa
40:10.5
1PH, Signal, Channel 1
40:12.9
sa YouTube channel ng News 5
40:14.9
Everywhere at Radyo 5
40:17.0
FB Page. Mapapanood din
40:19.3
mula alas 6 hanggang alas 7
40:26.4
Radyo 5, True FM.
40:29.0
Dito tayo sa totoo.
40:34.1
Oras natin mga kapatid.
40:40.8
Nasa huling bahagi na po tayo ng ating
40:42.4
programang Sagot Kita. Ako po ang inyong
40:44.6
kapatid Cheryl Cosim. Ang ating question
40:46.5
of the day. Ano ang iyong
40:52.7
At kasama pa rin po natin si
40:54.3
Professor Vince Rapisura,
40:56.3
ang ating financial expert.
40:58.6
Kung nakaluwag-luwag nga po
41:00.5
kanina, yung nakaipon
41:04.1
kanina napag-usapan na natin sa
41:05.9
unpractical mag-invest.
41:08.6
Ayong pwede kang bumili ng
41:10.2
lupa, pero long term,
41:12.8
siguraduhin nyo pong maayos
41:14.5
ang papeles, ang mga titolo
41:18.4
kasi ngayon, Prof, tanungin ko na rin,
41:20.9
marami kasi ngayon,
41:26.1
ano maantawag doon? Hindi yung
41:30.8
Ayon, tax deck lang
41:34.1
Yun ba okay lang?
41:38.6
talaga ay hindi ako bibili
41:40.4
ng tax deck, tax deck lang.
41:44.0
katibayan ng pagmamay-ari.
41:48.5
ang sinasabi lang yan
41:51.9
ng buwis doon sa property
41:54.4
na yan. Pero kahit sino naman
41:56.3
pwedeng magbayad ng buwis para sa
41:58.4
isang property. Ang
42:00.0
tunay na katibayan talaga
42:02.4
ng pagmamay-ari ng lupa,
42:04.1
ay ang land title.
42:05.9
So, ganun na lang po. Make sure.
42:08.2
Okay. Kung hindi investment
42:10.1
ang hanap, or yung
42:14.2
magsimulat ng negosyo.
42:16.6
Ayan, makumuha ng
42:17.7
advisable ba itong
42:20.0
kumuhamag franchise? Ano ba yung
42:22.3
mga industry na patok?
42:24.5
Ano ba yung mabibigay mong tip para
42:26.3
mapalago, maging negosyo
42:30.0
yung naipon na pera?
42:34.1
sa akin talaga, maganda na tayo
42:38.0
franchise. Pero siguruduhin natin
42:40.3
na yung franchise
42:41.8
holder ay mayroon
42:44.0
ng track record at maayos
42:46.1
yung kanyang produkto o servisyo
42:47.9
na ibinibigay. So, una yan.
42:50.5
Ang mga industriya
42:52.1
na pwede nating pasukan in terms of
42:53.9
franchise, sa akin ay ang
42:55.7
pagkain. Hindi naman talaga kasi tumitigil
42:57.9
ang mga Pilipinong kumain.
42:59.5
So, mag-isip tayo, ay tumingin tayo
43:01.8
ng mga franchise na pwede nating dalhin
43:03.9
sa lugar natin na magkukomplement
43:06.6
doon sa mga existing na.
43:08.2
Huwag tayong kukuha ng mga
43:09.8
franchise na kukumpitensya
43:15.0
produkto. For example,
43:16.5
may ano, kunwari,
43:18.0
mga lechon manok. Tapos, kukuha
43:20.0
ka rin ng franchise ng lechon manok. O kaya,
43:22.0
bubble tea, actually. Yan yung
43:23.4
sikat ngayon. Mga
43:25.8
bubble tea, boba tea.
43:28.2
Tapos, magpa-franchise
43:30.0
ka rin ng boba tea. Gaya-gaya.
43:32.3
So, huwag tayong kukuha ng mga
43:33.9
franchise na lalabas tayo ay gaya-gaya.
43:36.6
Dapat, aralin natin
43:38.1
ano ba yung magkukomplement
43:40.1
na produkto doon sa
43:41.7
lugar natin. Ano yung wala pa?
43:43.9
Ano yung pangangailangan pa? So,
43:45.9
pwedeng pagkain yan. Pero, ang isa na
43:47.8
nakikita ko din na pwedeng maging patok
43:52.0
negosyo o kaya franchise,
43:54.7
something that has to do
43:56.0
with repairs. Yung mga
44:00.6
ang taas ng inflation
44:03.9
imbes na bumili ng bagong bag,
44:05.8
for example, ay, ipapagawa ko na lang
44:07.8
muna yung bag ko o yung sapatos
44:09.8
ko, ipapagawa ko na lang muna.
44:12.3
So, yun, mga repair shop,
44:14.1
pwede rin nating pasukin yan.
44:17.8
Okay. Maliban doon sa puhunan.
44:20.5
Bukod sa puhunan.
44:21.8
Meron ka na yan eh. Diba?
44:23.6
Pero, ano pa yung kailangan mong
44:25.6
i-consider? Paano mo
44:27.5
masasabi na handa ka na talaga
44:29.6
sa mga ganitong klaseng investment?
44:33.9
unang-una talaga is, kailangan
44:36.0
mong magkaroon ng karagdagang
44:38.2
kaalaman sa kung ano man yung
44:39.8
pinapasok mong negosyo o kaya
44:43.8
Hindi po pwede yung naglagay ka na
44:45.8
ng pera mo, eh hindi mo pala alam kung ano
44:47.8
yung terms and conditions
44:49.6
ng pinapasok mo. Kasi, marami
44:51.9
akong ganyan eh, na parang, sir,
44:53.6
nakapagbigay na ako ng ganitong amount eh.
44:56.6
Kaso, hindi ko pala alam
44:57.9
na ito pala yung terms
44:59.8
and conditions niya. Nakapag-winidraw ko
45:01.9
pala ay kalahati lang
45:03.9
ang makukuha ko. So, dapat
45:05.6
binabasa natin yung tinatawag na
45:07.7
fine prints, no? Yung mga maliliit
45:10.1
na letra doon sa pinapasok
45:13.6
o kaya na investment.
45:16.0
Tapos, bago din tayo
45:17.7
mag-invest, ang una, ang matibay
45:19.8
kasi na pundasyon sa paghawak
45:22.0
ng pera ay ang pagkakaroon
45:23.9
ng emergency savings. Sa totoo
45:25.9
lang, ito yung aking
45:27.7
ginagamit na sukatan kung ikaw
45:29.8
ay handa ng mag-invest.
45:31.8
Kasi kung wala ka pang emergency
45:33.9
savings, para sa akin, hindi ka pa
45:36.0
talaga handang mag-invest. Kasi
45:37.7
yun ang pundasyon natin
45:39.8
sa pagpapalago ng ating
45:43.9
uunahin muna natin ang ating mga
45:45.8
government programs, no?
45:48.2
Yan ang siguraduhin
45:49.9
natin, nakamaximum na tayo sa ating
45:52.0
SSS contributions, may
45:53.8
pag-ibig tayo, may feel health
45:55.8
tayo, bago pa tayo mag-isip
45:58.4
ng ibang investments.
46:01.7
yung pag-ibig alone,
46:03.9
and SSS, mga kapatid.
46:06.0
Kung mag-re-research lang tayo,
46:08.0
mabuti, meron po sila, katulad
46:09.6
ng mga nabanggit nyo. Bago yung sa SSS,
46:12.2
parang MP2 nila ito
46:13.6
ng pag-ibig, e. Di po ba,
46:19.5
ng SSS, parang yan
46:21.6
yung pag-ibig MP2.
46:24.4
Tingnan nyo po, i-check nyo
46:25.8
po yan sa kanilang website.
46:27.4
Napaka-ganda po yan na
46:29.4
investment. Napag-usapan na natin
46:31.8
yan dito, pero gawin po natin
46:33.7
ulit, iimbitahan po natin ulit
46:35.5
ang SSS at pag-ibig para
46:37.0
mas ma-explain po sa inyo yan
46:39.2
ng mabuti. Okay, yung sabi mo nga,
46:41.9
magiging handa ka lang
46:43.1
kung talagang may emergency savings ka.
46:45.9
Pag sinabi nating emergency
46:48.5
Professor, may particular
46:51.6
na amount ba yan na unless
46:53.6
you have emergency savings of
46:57.3
100,000 pesos, e, huwag ka muna
46:59.5
mag-invest ng kung ano-ano, or
47:01.2
katumbas ba yan ng yung sinasabi nila
47:09.3
or 1 year na ma-afford
47:11.8
mo na walang trabaho
47:13.2
at mayroon kang savings na nakalaan
47:17.4
oo. So, ako ang ginagamit ko ay
47:19.6
9 months equivalent
47:23.6
Yan yung iyong target na emergency
47:25.5
savings. 9 months.
47:28.1
Kung mas matipid ka,
47:30.1
mas kakaunti yung emergency
47:31.7
savings na kakailanganin mo.
47:33.7
Kasi, kaunti lang
47:35.8
yung kailangan mo sakaling mawalan ka
47:37.4
ng trabaho, ay kaya mo namang pagkasahin
47:39.5
yun, no? So, yun, 9 months
47:43.3
expenses for the emergency
47:45.0
savings. At yung time span
47:47.7
na pag-iipunan natin yan,
47:50.0
usually nakikita ko siya
47:52.9
3 years, no? So, 1 and a half years
47:57.4
yung panahon na ginugugol para
47:59.5
mabuo yung emergency savings.
48:03.4
tanong, kung talagang
48:05.1
wala ka talagang kwenta
48:07.1
sa pag-manage ng finances,
48:09.9
no? Tapos, ikaw ay isang
48:13.7
Nasa middle income,
48:17.5
income yung kinikita mo, no?
48:20.9
Pero talagang waldas. Pero alam mo,
48:23.9
pwede. May pag-asa.
48:25.8
Mayroon bang mga ganong
48:27.0
expert or services
48:30.1
hindi ka matatakbuhan, pero
48:33.4
ipagkakatiwala mo na
48:35.2
tulungan mo nga ako, eto lahat
48:37.6
ang ano ko, eto yung pumapasok
48:39.5
na pera, eto yung utang ko,
48:41.9
eto yung mga gusto kong ano,
48:44.0
pero ikaw nang bahala,
48:45.6
bibigyan mo na lang ako ng certain
48:47.4
amount na yung panggasos ko
48:49.2
para lang magkaroon muna ng
48:51.4
a good start, ano?
48:53.5
Para lang magkaroon ng direksyon
48:57.3
financial goal na ito.
48:59.8
Oo. Actually, dito sa
49:01.4
Pilipinas, hindi kasing
49:03.2
develop, no, yung ating
49:04.9
pagbibigay ng financial advice.
49:09.6
Pilipinas, pag sinabing financial
49:11.4
advisor ka, ang equivalent
49:13.2
niyan ay nagbebenta ng insurance.
49:17.5
talaga siya yun, no?
49:19.4
Parang wealth manager or
49:21.4
diba, wealth manager,
49:25.0
May mga ganon siya na pwede,
49:27.4
pero higher income yung kakailanganin
49:29.5
to be able to get those services.
49:33.2
practical na pwede mong gawin ay maraming
49:35.0
mga trainings na po pwede mong
49:39.2
doon sa mga trainings na yun,
49:41.6
usually, makakakilala
49:45.1
na nakaranas na na
49:47.1
o paano ba bumili ng insurance, paano ba mag-invest
49:49.4
ng ganito. So, doon mo
49:51.1
na, ano eh, nabubuo yung
49:52.8
iyong network para may
49:55.0
katulong ka sa paghawak ng iyong
49:58.5
one way of looking at it. So,
50:01.1
i-plug ko na rin. Meron kaming webinar.
50:06.4
So, for 2024, meron kaming
50:11.1
At ito, actually, pwede ninyo siyang
50:13.1
makuha for free. Ang ginawa
50:15.0
namin dito, Sheryl, ay
50:17.0
magbabayad ka muna,
50:19.3
pero pag nakompleto mo lahat
50:21.2
ng mga courses natin na yan,
50:23.2
at pwede kang kumili,
50:25.0
tatlo, anim, or labing dalawang
50:27.1
courses ang kukunin mo. Pag nakompleto
50:29.4
mo yun, naipasa mo yun,
50:30.5
i-refund namin sa'yo yung
50:32.4
registration fee.
50:38.9
Sabi ko, ewan ko na lang ha, kung hindi
50:41.1
pa sila mainganyo dyan. Pero
50:43.2
kailangan kasi ng commitment eh.
50:45.4
Kung hindi sila maglabay nung
50:47.1
fee na yan, feeling ko hindi nila
50:49.0
tatapusin. At sayang eh.
50:51.3
Sayang yung slot na sana
50:55.2
sa talagang may mga gusto.
50:57.2
Siyempre, limited slots lang yan eh.
50:59.7
But at the same time,
51:01.1
di ba, challenge mo sa sarili,
51:03.2
hindi mo na matapos mo yun,
51:05.0
and challenge nyo rin
51:09.5
nung kukuha nung kurso.
51:13.5
So, ang nangyayari dyan,
51:15.2
kasi we did it, ginawa namin
51:17.2
ito noong November at saka
51:19.4
noong December. So,
51:21.1
kunwari, ang training
51:23.1
namin was about retirement planning.
51:25.6
So, yung mga matent
51:27.1
doon sa webinar, magkakakilala na sila.
51:29.3
So, sila na ngayon yung nag-uusap-usap.
51:31.0
At ako kasi, maraming nagtatanong
51:33.2
sa akin, Sheryl, pwede ba na mag-consult
51:35.5
kay Sir Vince? Kaya sabi ko,
51:43.3
Naputol ka ng konti.
51:45.4
Ano yung sabi mo? Pwede bang
51:48.8
naputol ka doon sa, kung pwedeng
51:51.5
kumonsulta sa'yo?
51:59.1
Kapag one-on-one kasi,
52:01.1
medyo mahirap talaga, at mas gusto
52:04.9
ng grupo-grupo, no? At yun yung
52:07.0
ginagawa ko ngayon. So, meron akong mga
52:08.8
ibang grupo na ang pinagkakaabalahan
52:11.5
nila ay silang grupo, magtatayo
52:13.3
sila ng rental property.
52:15.3
Okay? Itong grupo na to, sabay-sabay silang
52:18.8
magbabalitaan sila sa isa't isa
52:21.3
at i-check nila yung isa't isa,
52:22.9
nagulog ka na ba o hindi pa? Para
52:25.1
mayroong community, ano,
52:27.1
ng mga good influencers
52:28.7
sa paghawak ng pera.
52:32.3
Maupuntahan na ako.
52:33.2
Dito sa mga... Uy! Wait!
52:34.8
Paano doon sa mga interesado,
52:37.0
kailan ang webinar? Paano?
52:39.4
Saan nila makikita? Or paano
52:41.0
sila makakapag-register?
52:45.1
ang punta lang sila sa
52:51.1
Nakalista po lahat dyan yung mga trainings
52:52.9
natin for the whole year.
52:56.5
may registration dyan. Ilalagay nyo
52:59.1
lang naman ang inyong pangalan at email address
53:01.1
at ikokontak na kayo. May automatic
53:03.1
forms na tayo dyan na
53:04.5
makukuha. So, yun, no?
53:07.4
vinsrapisura.com slash
53:09.0
webinars para makita nila yung mga
53:11.0
topics. May retirement planning,
53:13.1
may real estate management,
53:15.1
may how to boost your savings,
53:17.7
mayroong paano pumasok
53:19.4
sa rental property
53:21.1
na low cost, mga ganyan yung mga
53:22.9
topics. Ayan, mamimili po kayo
53:24.9
ng topics. And, of course,
53:26.9
alam nyo po, ifollow nyo po,
53:29.3
mag-subscribe po kayo sa YouTube
53:30.8
channel ni Professor Vins.
53:33.1
May TikTok ka na rin, I'm sure.
53:35.4
Hindi ko pa nakita pero mag-tiktok ka na rin.
53:37.9
Kasi marami po kayong
53:39.0
matututunan at napakadaling intindihin.
53:43.1
nakaka-nosebleed pag sinabi mong
53:44.9
financial expert. Nako,
53:47.2
wala namang, wala namang
53:48.9
i-ano, wala namang
53:51.2
kumbaga, ima-manage
53:55.1
Parang hindi ako pwede dyan,
53:56.9
iniisip ng mga tao. Pero ito po, hindi.
53:58.9
Applicable po sa lahat.
54:00.7
Ano po, at marami po kayong matututunan.
54:03.1
Okay, that's Vins
54:04.7
Rapisura. Ayan po.
54:07.0
Hanapin nyo lang yan, i-search nyo lang yan.
54:09.2
I'm sure makakarating na po kayo sa
54:10.8
website, sa TikTok, sa
54:12.4
YouTube, sa Facebook ni Professor
54:17.0
Maraming maraming salamat, Cheryl.
54:18.9
Pero actually, umiiwas na
54:20.9
nga rin ako sa term na financial expert
54:22.8
kasi ako yung nape-pressure, di ba?
54:25.9
Alam mo ba lahat?
54:27.1
Kaya, isip kami ng
54:28.9
mga kaibigan ko na mga
54:30.6
nasa advertising sa Ateneo.
54:33.1
At we came up po,
54:35.3
ang branding ko na ngayon ay
54:38.5
Ayan, financial guru.
54:42.1
Ang ating financial guru.
54:44.6
Ayan, yun na. Sa susunod na
54:46.5
pagbabalik mo dito sa ating programa,
54:48.6
financial, in-house financial guru.
54:51.1
Ang kinin na kita, sinabi ko na
54:55.0
Why not? Okay lang pa rin yan.
54:58.7
Prof, bago tayo magpaalam, basahin ko yung
55:00.7
ilan sa mga message po
55:02.6
ng ating netizens. Si Christine
55:04.7
Sares, financial goal niya
55:07.0
ngayon ay hindi na
55:08.9
magpa-utang ng mga tinda niya.
55:11.0
Nalulugi po ako dahil sa
55:12.8
mga taong hindi marunong magbayad
55:14.6
ng utang. Tama yan.
55:17.3
O, maging firm ka ha.
55:18.7
Huwag malambot ang puso.
55:20.5
Ayan, si Martin Cuizon, ang goal
55:22.7
ko ay magtipid para hindi
55:24.7
rin hirap at iwasan
55:26.5
ambisyong hindi mahalaga.
55:28.8
Yun alone. If you give up your
55:30.5
vices, bawasan. Ano?
55:32.6
Doon pa lang makakakuha
55:34.6
ka na ng savings. Oo nga
55:38.4
Domingo, magkaroon ng maliit
55:40.5
na negosyo sa 2024.
55:42.9
Si Rosalina Dalangin, paano
55:44.7
po ako makaipon 1,700
55:46.9
po ang sahod ko sa isang
55:48.5
linggo? Solo parent po
55:50.5
ako. Apat ang anak ko.
55:52.7
Lahat nag-aaral. May
55:55.7
nagme-maintenance na PWD.
56:02.6
Parang malaking challenge. Pero
56:04.1
oo nga, Prof, maggawa nga po
56:06.6
tayo ng episode na yung
56:08.3
ganun, yung mga ganitong sitwasyon,
56:12.0
lamang pilitin natin
56:13.9
ipagkasay niyong 1,700
56:16.4
but also we will guide
56:20.2
ahensya ng pamahalaan
56:24.0
makatulong sa inyo yung mga
56:26.0
ganitong sitwasyon.
56:28.2
Di po ba? Kasi, you know,
56:30.2
sometimes, akala natin wala.
56:32.6
Pero marami rin po tayong
56:34.3
tulong na makukuha din
56:36.4
sa different government
56:38.1
agencies. Basta alam lang
56:40.3
po natin kung ano-ano ito.
56:42.6
Prof, yun ang ating
56:44.0
assignment next time, ha?
56:46.5
Yes, gusto ko yan.
56:50.5
Inutusan si Prof.
56:54.3
de los Santos, mahirap mag-ipon
56:56.1
dito sa Pilipinas. Maraming online
56:58.1
shopping, online selling.
57:00.1
Iwas social media para iwas kasos.
57:02.6
Alam mo, maganda rin yan.
57:04.6
Kung dati, weekly
57:06.0
or every night, nag-online
57:08.4
shopping ka, bawasan mo.
57:11.1
Makakatipid na rin po
57:12.1
kayo nun. Ay, OT na pala tayo.
57:15.9
501 na pala. Nawala sa isip ko.
57:18.3
Napasarap tayo. But,
57:20.1
Wilma Caraig, Elvira Pablo,
57:22.7
Janet Papa Arceo,
57:24.4
maraming salamat. And shout-out
57:26.3
Christine Sarez, pa-shout-out daw.
57:28.7
May mga utang sa akin.
57:31.0
Nablock na ako sa FB.
57:32.6
In-unfriend na daw siya.
57:35.1
Si Lloyd na po ang bahala
57:36.6
sa inyo. Yan ang shout-out
57:38.4
sa inyo ni Christine Sarez.
57:42.9
Prof, napasarap tayo.
57:44.7
OT na. But, maraming salamat
57:46.9
when you get back. Bisita ka
57:48.6
sa amin dito sa studio, ha?
57:52.1
Of course. Yes. It's a date.
57:54.7
Alright. Maraming salamat.
57:57.1
Yan po ang ating financial
57:58.4
guru. Ayan. Vince
58:02.6
kapatid, sana po marami po kayo natutunan
58:04.7
sa ating episode today. Diyan po
58:06.6
nagtatapos ang isang oras ng tanungan
58:08.5
at sagutan. Bukas, usapang
58:10.9
kalusugan naman po tayo at
58:12.7
syempre katawang po natin
58:14.1
ang MX3. Ang ating
58:16.5
topic ay quality of
58:18.5
life at mga paraan kung
58:20.5
paano ito mai-improve.
58:23.2
Magsama-sama tayo alas
58:24.5
4 hanggang alas 5 ng hapon.
58:26.4
Dito sa programang tulay nyo sa
58:28.2
serbisyo publiko. Ako po ang inyong
58:30.2
kapatid Cheryl Cosip. Sagot kita.
