Sardinas na Ulam Huwag Balewalain. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:24.4
parang hindi healthy, delata, processed food.
00:28.3
Pero tingnan natin, marami na pong expert na nag-research
00:32.0
tungkol sa canned sardines.
00:33.9
Ano ang pro, ano ang con.
00:36.6
Siyempre, ang delatang sardinas,
00:38.8
mas affordable, very convenient, napakadali.
00:43.5
Lalo na kung nasa malayong lugar ka, may calamity, maganda yan.
00:49.0
Ang recommended na pagkain ng isda
00:51.5
ay around 3 times a week up to 4 times a week.
00:55.4
Mga 3 times to 4 times a week.
00:57.3
Tapos, bawat kain, mga 4 ounces.
01:00.3
Yan ang recommended.
01:01.3
Kasi pag sobrang dami, sabi nila baka tumaas yung mercury content.
01:06.3
So, may mga isda kasi na malalaking isda na maraming mercury.
01:11.3
Kaya medyo binabawasan yung pagkain ng isda.
01:14.3
Pero 3 to 4 times in a week, itong mga maliliit na isda,
01:18.3
tulad ng sardinas, pwede.
01:21.3
Bago natin pag-usapan ang pros and cons na pagkain ng canned sardines,
01:26.3
dito muna tayo sa pros.
01:28.3
Ang canned sardine, around let's say 75 grams.
01:33.3
May isang lata na 75 grams, 160 calories na siya.
01:40.3
Wala siyang carbohydrate, wala siyang sugar,
01:43.3
pero mataas ang protina niya, high protein.
01:47.3
18 grams ang protein ng canned sardines.
01:50.3
May cholesterol siya konti, 106 milligrams.
01:55.3
Ang sodium, medyo mataas-taas, 230 milligrams.
02:00.3
Depende sa delata, merong mataas sa sodium, merong hindi mataas sa sodium.
02:05.3
At ang maganda sa canned sardines, syempre sardinas, isda, may omega-3 fatty acids.
02:11.3
380 na DHA and 355 na EPA na omega-3.
02:17.3
At mayaman siya sa vitamin B12, vitamin D, dog, calcium.
02:25.3
May calcium niya, maraming calcium at maraming iron.
02:29.3
Ang calcium at iron content ng delatang sardinas is 20% of your calcium needs
02:36.3
and 10% of your iron needs.
02:39.3
Nakukuha yan sa mga buto-buto.
02:41.3
Diba yung mga sardinas, may kasamang buto.
02:43.3
Kainin nyo yung buto, total malambot na yun.
02:46.3
Yun ang added benefit na may calcium, may iron sa buto.
02:50.3
Mas nakakain mo nga pag nasa delata na siya.
02:54.3
So ano muna beneficyo ng sardinas kasama ang canned sardines?
02:59.3
Apat na malaking beneficyo.
03:02.3
Number one, maganda sa puso.
03:05.3
Maganda sa puso, may omega-3 fatty acids, may protina.
03:12.3
Bakit? Pag maraming omega-3 fats, blood pressure medyo hindi naman bababa.
03:19.3
Pero hindi nakakasama sa blood pressure.
03:22.3
Maganda sa cholesterol, ang omega-3.
03:26.3
Sa mga may kabog-kabog ang dibdib, may tulong din ang omega-3 fatty acids.
03:31.3
Nagiging mas regular yung tibok.
03:33.3
Less heart attack, less stroke actually.
03:36.3
So maganda itong mga, parang fish oil ito.
03:39.3
Mga fish oil supplement ito.
03:41.3
So healthy itong isda.
03:42.3
So good for the heart ang isda.
03:45.3
Number two, out of four benefits, pwedeng makaiwas sa diabetes.
03:51.3
Siyempre, diabetes, matatamis, mga kanin, kakanin, sweet foods.
04:00.3
Ito, isda lang ito.
04:02.3
May pag-aaral, pag mahilig kumain sa isda, kasama ang canned sardines.
04:07.3
Less ang blood sugar.
04:10.3
Mas tumataas ang good cholesterol, HDL.
04:14.3
Yung triglyceride, bumababa.
04:17.3
Pati yung blood pressure, medyo bumababa din konti.
04:20.3
Sa isda, kasi hindi siya baboy.
04:22.3
Hindi naman siya taba na pang-cholesterol.
04:25.3
Number three, benefit ng canned sardines para sa buto.
04:30.3
Tulad na sinabi ko sa iyo.
04:31.3
Marami siyang calcium.
04:33.3
Marami siyang vitamin D.
04:35.3
Dahil meron nga mga tiny bones.
04:39.3
Malilit na buto-buto yung sardinas.
04:41.3
Pwede nyo kainin.
04:42.3
So mas hindi magpa-fracture.
04:44.3
Bihira lang yung pagkain na may calcium at vitamin D.
04:51.3
Itlog, vitamin D.
04:53.3
Pero itong sardinas, napakaganda.
04:56.3
Number four, sardinas.
04:59.3
Pwede rin ito sa tuna.
05:00.3
Actually, sardines and tuna, medyo pareho yung benefits.
05:03.3
Good for the brain.
05:05.3
Good for the brain ang omega 3 fatty acids.
05:08.3
Kasi pampaluwagan ng ugat.
05:10.3
Maganda sa puso, maganda sa utak.
05:13.3
Better ang pag-iisip.
05:15.3
Better ang pag-aaral.
05:17.3
Better attention span.
05:20.3
Pwede sa matanda.
05:24.3
Pero kung gusto nyong fresh na isda, mas maganda pa.
05:28.3
Kung fresh ang isda nyo.
05:32.3
Yung mamahaling salmon.
05:34.3
O kahit bangus lang.
05:37.3
Pag fresh yung isda, mas maganda pa.
05:39.3
Pero yung sardines kasi maganda na rin.
05:42.3
Kahit dilata siya.
05:45.3
Pwede na rin siya.
05:46.3
Tignan naman natin ngayon yung mga possible binabantayan
05:52.3
or possible side effect na pagkain ng dilatang sardinas.
05:59.3
May check on notes ko eh.
06:01.3
Number one is sodium content.
06:05.3
Minsan kasi, syempre gawa-gawa.
06:08.3
Maraming klaseng dilatang sardinas.
06:11.3
Di ba naman magbabanggit ng brand.
06:15.3
Yung nutritional label.
06:17.3
Tignan nyo ang sodium content.
06:19.3
Yung asin na nilagay.
06:21.3
Normally, dapat merong iba mga low salt eh.
06:25.3
Kasi kung iba, siguro pampalasa.
06:28.3
Dadamihan yung alat.
06:29.3
Alam ko, may nabibili ako maalat na maalat.
06:31.3
Kung masyado mataas yung sodium content niya,
06:35.3
eh hindi ganung kaganda.
06:39.3
Baka ma-high blood.
06:40.3
Baka magmanas ka.
06:44.3
So, yung sodium content ka,
06:47.3
on the average, 230 mg eh.
06:50.3
Ang pwede naman in a day,
06:52.3
abot ka naman ng 2,000 mg.
06:54.3
Pwede. Kaya lang,
06:55.3
mas maalat pa rin ang noodles.
06:58.3
Di ba? Instant noodles, mas maalat.
07:00.3
Kaya tignan nyo na yung sodium content ng
07:03.3
dilatang sardinas nyo medyo mababa.
07:09.3
babantayan din yung mercury content.
07:11.3
Tulad na sinabi ko nga,
07:14.3
three to four times in a week, okay.
07:17.3
Pag sardinas, medyo malilit na isda naman yan.
07:20.3
So, pwede kumain na mas marami.
07:23.3
Pagdating sa tuna,
07:25.3
ang tuna kasi malaking isda eh.
07:29.3
hindi pwede mas madalas.
07:32.3
Kung magti-three times a week kayo
07:34.3
o four times a week ng isda,
07:36.3
siguro tuna o canned tuna,
07:39.3
isang beses, dalawang beses, pwede na.
07:41.3
Yung sardinas, pwedeng mas madalas.
07:43.3
Kasi canned tuna, dahil malaking isda,
07:46.3
possible na mas maraming mercury content.
07:49.3
Okay? So, ganun talaga ang pagkain eh.
07:51.3
So, hindi porke healthy ang isda po,
07:53.3
hindi na totally all you can eat.
07:55.3
Three to four times in a week, maganda po yan.
07:58.3
Number three, babantayan natin sa isda.
08:01.3
Mercury content, yung salt, babantayan.
08:06.3
Di ba nilalagyan ng mantika?
08:08.3
Marami kasing may sardines,
08:12.3
packed in olive oil,
08:15.3
may packed in corn oil,
08:17.3
may packed in brine, tubig lang.
08:22.3
Pag nakalagay sa ibang oil,
08:25.3
eh syempre, pag maraming oil, maraming mantika,
08:28.3
mas malasa, pero mataas ang calories.
08:32.3
Maabot ng 160 o 200.
08:34.3
Pwede naman yun, kung nagpapataba ka,
08:38.3
Pero dumadami ang calories.
08:40.3
Kapat sa oil, eh.
08:41.3
Although mas malasa.
08:43.3
So, pwede mo piliin yung
08:45.3
packed in olive oil na sardine.
08:47.3
Actually, bottled sardines, pwede rin pala.
08:50.3
Bottled sardines, healthy rin.
08:52.3
Merong packed in olive oil, kaya lang mas mahal.
08:55.3
Pero mas healthy ang olive oil, mas mahal lang.
08:58.3
Meron din namang mga dilatang sardinas,
09:01.3
o dilatang fish na
09:03.3
packed in brine lang.
09:05.3
Brine is parang tubig lang at asin.
09:08.3
So, mas healthy yun.
09:11.3
Kaya lang matabang yung lasa.
09:13.3
So, nasa sa inyo.
09:14.3
Maraming klaseng canned sardines.
09:17.3
Merong mamahalin na magagandang cut ng isda.
09:21.3
Hindi durog-durog.
09:23.3
Merong mamahalin.
09:24.3
May mga high-end.
09:25.3
Nakita ko, 150 pesos, 200 pesos.
09:28.3
Merong mamurahin.
09:32.3
So, depende sa quality.
09:34.3
Kung medyo mamurahin,
09:36.3
durog-durog yung isda.
09:37.3
Kung mas mahal, siguro mas maganda.
09:39.3
So, pili na lang kayo.
09:47.3
Huwag na masyado marami.
09:51.3
basically, kung kakain kayo,
09:55.3
maganda itong canned sardines.
09:58.3
Pili nila kayong mas maganda.
09:59.3
Maraming kasing advantage pag ginawang lata.
10:02.3
Na unang-una, pwede tumagal ng ilang taon.
10:05.3
Siyempre, isda kailangan nakarefrigerator.
10:08.3
Mamaya, double dead pa yung isda.
10:11.3
Misan yung isda natin binibenta.
10:14.3
O hindi maganda yung mata.
10:17.3
Tapos, pwede pa mabulok yung isda natin.
10:20.3
Although, kung sigurado ka sa source,
10:23.3
At least, pag dilata,
10:25.3
even many years, pwede mong kainin.
10:29.3
Depende sa expiration date.
10:30.3
At number two, malasa ang gawa nito.
10:36.3
Mabilis i-prepare.
10:38.3
And so, pili na lang kayo ng magandang klase na okay sa inyo,
10:45.3
na affordable sa presyo nyo,
10:50.3
Pero kung gusto nyo fresh na isda,
10:51.3
gusto nyo salmon,
10:56.3
Healthy yun. Diba?
10:58.3
Kaya lang, minsan, libo ang halaga.
11:01.3
Gusto mo hipon, pwede rin naman hipon.
11:04.3
Libo din yung halaga minsan.
11:06.3
Pag maraming kakainin.
11:07.3
Itong sardinas, pili na lang kayo.
11:10.3
Tapos, sabi pa ni Doc Lisa,
11:12.3
yung sardines, may luto na haluan mo ng gulay.
11:16.3
Lagyan mo ng sardines with repolyo, maraming.
11:20.3
Maraming repolyo o minsan may petchay.
11:23.3
Magiging mas healthy pa.
11:26.3
So, huwag natin mamalitin ng sardinas.
11:28.3
Huwag naman araw-arawin.
11:31.3
Mga three times in a week.
11:32.3
Three to four times in a week.
11:34.3
Para makatulong, makatipid tayo.
11:36.3
At basically, healthy pa rin.
